του Θόδωρου Γιαχουστίδη
Η τύχη ευνοεί τους τολμηρούς
Εντάξει, η επιστήμη σηκώνει τα χέρια (μη σου πω και τα πόδια) ψηλά. Δεν μου έχει ξανατύχει αυτό: η πλειοψηφία των ταινιών που βλέπω στο φεστιβάλ να είναι καλές! Ελάχιστες βαλούτες! Και κάθε μέρα και κάθε νύχτα να εκπλήσσομαι θετικά. Όχι, δεν τα παίρνω από το φεστιβάλ ρε παιδιά (όχι ακόμα τουλάχιστον). Μάλλον έκανα καλύτερες, πιο ασφαλείς επιλογές και δικαιώθηκα. Αφού μετά το νυχτερινό δίδυμο που απόλαυσα, ακούγοντας μέσα στην αίθουσα το γκολ του Μάαρτενς με το οποίο άνοιξε το σκορ στο Αρτέμιο Φράνκι (και πανηγύρισα σιωπηλώς – θυμίστε μου να σας αναφέρω αύριο μια ανάλογη ιστορία από ένα φεστιβάλ των Καννών), φτάνοντας στο σπίτι ήμουν πεπεισμένος ότι κέρδισα το τζακπότ του Τζόκερ. Ατύχησα, δεν είμαι ανάμεσα στους δύο που μοιράζονται τα 18 και βάλε εκατομμύρια. Ούτε ένα συν ένα δεν έπιασα. Θα μου πείτε, καλύτερα να έπιανα τα πέντε συν ένα κι ας έβλεπα όλοι μέρα φρίκες, αλλά τεςπα...
Πώς θα περιέγραφε κανείς το «Λεβιάθαν» (Leviathan) του Andrey Zvyagintsev (Ανοιχτοί Ορίζοντες – Ειδικές προβολές) με μία λέξη; Αριστούργημα! Ναι, ξέρω, όσοι γράφουμε για σινεμά, χρησιμοποιούμε τους ίδιους όρους ξανά και ξανά μέχρι εξαντλήσεως και πολλοί μας διαβάζετε με σκεπτικισμό: «Χμ, πάλι αριστούργημα είδε αυτός». Η αλήθεια είναι πως πολλές φορές παρασυρόμαστε. Αλλά αυτό που λέμε τη δεδομένη στιγμή που γράφουμε ένα κείμενο το εννοούμε. Και μερικοί από εμάς (εμού συμπεριλαμβανομένου) έχουμε την τάση να παραβλέπουμε τις όποιες παραφωνίες και να τονίζουμε τα θετικά. Σινεφίλ κριτικοί: άτιμο μιλέτι...
Η υπόθεση: Ο Κόλια ζει σ’ ένα μικρό χωριό κοντά στη θάλασσα Μπάρεντς στη Βόρειο Ρωσία. Έχει ένα ιδιόκτητο συνεργείο αυτοκινήτων δίπλα στο σπίτι του, όπου ζει με τη νεαρή γυναίκα του, Λίλια, και τον Ρόμα, καρπό του έρωτά του από την πρώτη του σύζυγο, η οποία εγκατέλειψε τον μάταιο τούτο κόσμο. Ο Βαντίμ Σελεβγιάτ, ο διεφθαρμένος δήμαρχος της πόλης, θέλει να του πάρει την επιχείρηση, το σπίτι και τη γη. Αρχικά προσπαθεί να τα εξαγοράσει, αλλά ο Κόλια δεν αντέχει να χάσει ό,τι έχει και δεν έχει – όχι μόνο τη γη, αλλά και την ομορφιά που τον περιβάλλει από τη μέρα που γεννήθηκε. Θερμόαιμος και μαχητικός, αντιστέκεται. Μάλιστα, καλεί φίλο του δικηγόρο από τη Μόσχα για να τραβήξουν το δήμαρχο στα δικαστήρια, μπας και γλυτώσουν την περιουσία του. Ο δικηγόρος, ο Ντίμα, είναι ορθολογιστής και πιστεύει πως θα κερδίσουν. Ο θρήσκος δήμαρχος, όμως, δεν είναι διατεθειμένος να καταθέσει τα όπλα.
Η άποψή μας: Ο Zvyagintsev έσκασε σαν βόμβα στο κινηματογραφικό στερέωμα το 2003 με την πρώτη του ταινία, τον «Γυρισμό», που τρέλανε κόσμο και κοσμάκη με την πρώτη προβολή της στο φεστιβάλ Βενετίας. Τούτη εδώ είναι η τέταρτη μεγάλου μήκους ταινία του ταλαντούχου Ρώσου σε 11 χρόνια. Πολλοί είναι εκείνοι που υποστηρίζουν ότι είναι κάλπης και πως πλέον αδυνατεί να αρθεί στα υψηλά στάνταρ τα οποία είχε θέσει η πρώτη εκείνη ταινία. Εμείς διαφωνούμε. Προσωπικά, πιστεύω πως γίνεται καλύτερος με κάθε νέα του ταινία! Κι αυτό γιατί ο ερμητικά κλειστός κόσμος του «Γυρισμού» ανοίγει και μπορούν να γίνουν κοινωνοί του σινεμά του και των προβληματισμών του περισσότεροι άνθρωποι. Το δράμα της ύπαρξης βρίσκεται πάντοτε στο επίκεντρό του αλλά ένα σημάδι ωρίμανσης είναι και το ότι αφήνει να μπαίνει και το χιούμορ πλέον στα φιλμ του. Έτσι, το δράμα γίνεται ακόμα πιο ουσιαστικό, ανθρώπινο, πιστευτό. Γιατί ακόμα και στην πιο πικρή μας περίοδο, εκεί που νιώθουμε ότι θα λυγίσουμε από το βάρος των απανωτών χτυπημάτων της μοίρας, έχουμε το κουράγιο να γελάσουμε. Κάτι, βεβαίως, που δεν σημαίνει ότι θα τα καταφέρουμε κιόλας! Πρωταγωνιστής της ταινίας είναι ο Κόλια. Ο αψύς, λεβέντης, καθαρός, ηθικός, νευρικός, καλόκαρδος Κόλια. Που του τη φέρνει τόσο ο θρήσκος εχθρός δήμαρχος όσο και ο άθεος, πραγματιστής φίλος του – με διαφορετικό τρόπο ο καθένας, αλλά του γαμάνε τη ζωή. Για να μη μιλήσουμε για τον έρωτα: εκεί κι αν τρώει ήττα. Ο Κόλια πιστεύει ότι τελικά όλα θα πάνε καλά, έχει τη δύναμη να συγχωρεί, έχει τη δύναμη να αντιστέκεται, έχει τη δύναμη να υπερασπίζεται τα δίκαιά του. Φευ, θα παραδοθεί τελικά. Είναι ο Ιωνάς και ο Ιώβ ταυτόχρονα. Θα υπομείνει και θα βρεθεί μέσα στο θαλάσσιο κήτος. Δεν θα απελευθερωθεί, όμως, ο σκελετός του κήτους θα γίνει φυλακή.
Τεράστια ταινία, με υπέροχη μουσική από τον Philip Glass, σπουδαίες ερμηνείες και μια γυναίκα πρωταγωνίστρια, την Elena Lyadova, τόσο όμορφη, τόσο θλιμμένη, τόσο γήινη, να την ερωτεύεσαι με την πρώτη ματιά. Οπωσδήποτε πρέπει να επισημάνουμε κάποια ακόμα πράγματα. Πρώτον, οι Ρώσοι δεν πίνουν νερό. Πίνουν βότκα και μόνο βότκα, σε απίστευτες ποσότητες! Η δικαστίνα μπορεί να κάνει ρεκόρ γρήγορης ανάγνωσης, χωρίς λάθος, για το Γκίνες – την ακούς και δεν πιστεύεις τα αυτιά σου! Θα... αργήσει (όχι πολύ – χρειάζεται να ωριμάσει) και ο Πούτιν να μπει σε κάδρο – στόχο σκοποβολής, όπως και οι άλλοι ηγέτες της μαμάς Ρωσίας (παραδόξως, λείπει ο πατερούλης). Και ναι, οι απλοί άνθρωποι που κοιτάνε ψηλά αναζητώντας το Θεό, βρίσκουν εντέλει μόνο το ταβάνι της εκκλησίας ή μια τρύπα στον ουρανό. Τρομερή ταινία!!!
(η ταινία ολοκληρώνει τις προβολές της την Κυριακή 9 Νοεμβρίου στις 22.00 στην αίθουσα Τώνια Μαρκετάκη – έχει διανομή από την Seven Films αλλά δεν γνωρίζουμε ακόμα την ημερομηνία εξόδου της στις κινηματογραφικές αίθουσες της χώρας μας)
Το «Force Majeure» του Ruben Ostlund (Ανοιχτοί Ορίζοντες – Κυρίως πρόγραμμα) ήταν άλλη μια ταινία – γροθιά στο στομάχι. Εκπληκτική σας λέω – και πιστέψτε με. Τέτοια αποδόμηση του ρόλου του αρσενικού – θα τη βλέπετε και δεν θα πιστεύετε στα μάτια σας. Και ναι, είναι κωμωδία, κάτι που την κάνει να πονάει πιο πολύ.
Η υπόθεση: Μια οικογένεια από τη Σουηδία ταξιδεύει στις Γαλλικές Άλπεις για να απολαύσει μερικές μέρες κάνοντας σκι και περνώντας πολύτιμο χρόνο μαζί. Ο ήλιος λάμπει και οι πίστες είναι συναρπαστικές, αλλά κατά τη διάρκεια ενός γεύματος στο εστιατόριο στην πλαγιά του βουνού, μια χιονοστιβάδα φέρνει τα πάνω-κάτω. Κι ενώ οι πελάτες τρέχουν να κρυφτούν, η Έμπα, η μητέρα, ψάχνει τον Τόμας, το σύζυγό της, προσπαθώντας ταυτόχρονα να προστατεύσει τα παιδιά τους. Εν τω μεταξύ, όμως, ο Τόμας το ’χει βάλει στα πόδια. Η πραγματικότητα ξαναβρίσκει τους ρυθμούς της με αμήχανα γέλια, μιας που η επικείμενη τραγωδία αποτράπηκε, αλλά ο κόσμος της οικογένειας έχει κλονιστεί ανεπανόρθωτα. H απροσδόκητη αντίδραση του Τόμας θα κάνει τα μέλη της οικογένειας να επανεξετάσουν τους ρόλους τους και όσα παίρνουν ως δεδομένα, μ' ένα ερωτηματικό να κρέμεται πάνω από τον πατέρα ειδικά. Το τέλος των διακοπών πλησιάζει και ο γάμος του Τόμας και της Έμπα κρέμεται από μια κλωστή, καθώς ο Τόμας προσπαθεί απεγνωσμένα να ανακτήσει το ρόλο του ως πατριάρχη της οικογένειας. Και η επίσκεψη ενός φίλου του με την κοπελιά του δεν θα βοηθήσει ιδιαίτερα την κατάσταση.
Η άποψή μας: Η ακριβής ελληνική μετάφραση του τίτλου της ταινίας είναι «Ανωτέρα βία». Είναι και νομικός όρος συν τοις άλλοις. Ψάχνοντας το ίντερνετ βρήκαμε αυτό. Η νομική έννοια της ανωτέρας βίας, προέρχεται βασικά από το αστικό δίκαιο και αποτελεί έκφραση της γενικής αρχής ότι «κανείς δεν μπορεί να υποχρεωθεί στα αδύνατα», να κάνει κάτι δηλαδή, που είναι αντικειμενικά ή και... υποκειμενικά αδύνατο, ωστόσο έχει «διαποτίσει» κάθε κλάδο του Δικαίου. Ανωτέρα βία, λοιπόν, συνιστά κάθε γεγονός εξαιρετικό και απρόβλεπτο, το οποίο είναι είτε αντικειμενικό (π.χ σεισμός, πλημμύρα, χιονοστιβάδα) είτε υποκειμενικό (π.χ ασθένεια) και το οποίο δεν θα μπορούσε να προληφθεί, όχι μόνον από το μέσο άνθρωπο, αλλά ακόμα και από τον ακραία επιμελή και συνετό.
Πάνω σ' αυτήν την έννοια στηρίζεται όλος ο προβληματισμός της ταινίας. Η «ελεγχόμενη» χιονοστιβάδα συνιστά ανωτέρα βία. Είτε ως ένστικτο, όμως είτε ως κάτι που έχουμε διδαχθεί, θεωρούμε ότι η πρώτη κίνηση είναι σε τέτοιες περιπτώσεις να προστατέψουμε τα παιδιά μας κι όχι να σώσουμε τους εαυτούς μας. Η Έμπα αυτό κάνει: προσπαθεί να προστατέψει τα παιδιά της. Ο Τόμας όμως τα βάζει στα πόδια! Καθόλου ηρωικό, καθόλου «ηθικό», καθόλου «ανδρικό». Στην αρχή προσπαθεί να αρνηθεί ότι το έσκασε: είναι θέμα οπτικής γωνίας και αντίληψης των πραγμάτων. Όταν αποδεικνύεται ότι το έσκασε, σπάζει. Λυγίζει. Κομματιάζεται. Όλα αυτά, όμως, με χιούμορ στο όριο ανάμεσα στην ειρωνεία και τον κυνισμό. Ο κοκκινοτρίχης χίπστερ φίλος προσπαθεί να τον βοηθήσει, να τον υπερασπιστεί, η... λογική του όμως κάνει τα πράγματα ακόμα χειρότερα. Η οικογένεια έχει κλονιστεί (ναι, από ένα τέτοιο γεγονός – υπάρχει άλλο καλύτερο που να δείχνει στο σύντροφό σου αν μπορεί να βασιστεί επάνω σου;). Τα παιδιά κρατάνε μούτρα αρχικά και μετά φοβούνται πως οι γονείς τους θα χωρίσουν. Ο σκηνοθέτης βάζει ακόμα ένα στοιχείο. Τη Σουηδή «ελευθερίων ηθών» που συναντά η οικογένεια στο σαλέ. Βρίσκεται εκεί μόνη της και βρίσκει γκόμενο, εν γνώσει του συζύγου της. Η σχέση τους είναι ελεύθερη και έχουν και παιδιά. Η μεγαλωμένη με ηθικούς φραγμούς Έμπα δεν μπορεί να την καταλάβει, δεν μπορεί να την αποδεχτεί. Έχει τις δικές της απόψεις περί ηθικής, έρωτα, γάμου, ανατροφής των παιδιών κι έρχεται αυτή η γυναίκα – μετά τη χιονοστιβάδα – να της γκρεμίσει την εικόνα που είχε στο μυαλό της. Σπουδαία ταινία, απίστευτα σαρκαστική για την ανθρώπινη βλακεία, για το αρσενικό που φθίνει, η οποία πέρα όλων των άλλων βγάζει και πολύ γέλιο. Οι σκηνές δε τόσο της χιονοστιβάδας όσο και του λεωφορείου στο φινάλε πραγματικά σε κάνουν να χεστείς πάνω σου. Εκτός κι αν είσαι γυναίκα «ελευθερίων ηθών», η οποία δεν φοβάται, μιας που είναι κατασταλαγμένη και χρησιμοποιεί το ρημάδι το μυαλό της κι όχι τα συναισθήματα και τις ορμόνες της.
(η ταινία ολοκληρώνει τις προβολές της την Κυριακή 9 Νοεμβρίου στις 18.00 στην αίθουσα Ολύμπιον – έχει διανομή από την Feelgood Entertainment αλλά δεν γνωρίζουμε ακόμα την ημερομηνία εξόδου της στις κινηματογραφικές αίθουσες της χώρας μας)
Η υπόθεση: Ο Κόλια ζει σ’ ένα μικρό χωριό κοντά στη θάλασσα Μπάρεντς στη Βόρειο Ρωσία. Έχει ένα ιδιόκτητο συνεργείο αυτοκινήτων δίπλα στο σπίτι του, όπου ζει με τη νεαρή γυναίκα του, Λίλια, και τον Ρόμα, καρπό του έρωτά του από την πρώτη του σύζυγο, η οποία εγκατέλειψε τον μάταιο τούτο κόσμο. Ο Βαντίμ Σελεβγιάτ, ο διεφθαρμένος δήμαρχος της πόλης, θέλει να του πάρει την επιχείρηση, το σπίτι και τη γη. Αρχικά προσπαθεί να τα εξαγοράσει, αλλά ο Κόλια δεν αντέχει να χάσει ό,τι έχει και δεν έχει – όχι μόνο τη γη, αλλά και την ομορφιά που τον περιβάλλει από τη μέρα που γεννήθηκε. Θερμόαιμος και μαχητικός, αντιστέκεται. Μάλιστα, καλεί φίλο του δικηγόρο από τη Μόσχα για να τραβήξουν το δήμαρχο στα δικαστήρια, μπας και γλυτώσουν την περιουσία του. Ο δικηγόρος, ο Ντίμα, είναι ορθολογιστής και πιστεύει πως θα κερδίσουν. Ο θρήσκος δήμαρχος, όμως, δεν είναι διατεθειμένος να καταθέσει τα όπλα.
Η άποψή μας: Ο Zvyagintsev έσκασε σαν βόμβα στο κινηματογραφικό στερέωμα το 2003 με την πρώτη του ταινία, τον «Γυρισμό», που τρέλανε κόσμο και κοσμάκη με την πρώτη προβολή της στο φεστιβάλ Βενετίας. Τούτη εδώ είναι η τέταρτη μεγάλου μήκους ταινία του ταλαντούχου Ρώσου σε 11 χρόνια. Πολλοί είναι εκείνοι που υποστηρίζουν ότι είναι κάλπης και πως πλέον αδυνατεί να αρθεί στα υψηλά στάνταρ τα οποία είχε θέσει η πρώτη εκείνη ταινία. Εμείς διαφωνούμε. Προσωπικά, πιστεύω πως γίνεται καλύτερος με κάθε νέα του ταινία! Κι αυτό γιατί ο ερμητικά κλειστός κόσμος του «Γυρισμού» ανοίγει και μπορούν να γίνουν κοινωνοί του σινεμά του και των προβληματισμών του περισσότεροι άνθρωποι. Το δράμα της ύπαρξης βρίσκεται πάντοτε στο επίκεντρό του αλλά ένα σημάδι ωρίμανσης είναι και το ότι αφήνει να μπαίνει και το χιούμορ πλέον στα φιλμ του. Έτσι, το δράμα γίνεται ακόμα πιο ουσιαστικό, ανθρώπινο, πιστευτό. Γιατί ακόμα και στην πιο πικρή μας περίοδο, εκεί που νιώθουμε ότι θα λυγίσουμε από το βάρος των απανωτών χτυπημάτων της μοίρας, έχουμε το κουράγιο να γελάσουμε. Κάτι, βεβαίως, που δεν σημαίνει ότι θα τα καταφέρουμε κιόλας! Πρωταγωνιστής της ταινίας είναι ο Κόλια. Ο αψύς, λεβέντης, καθαρός, ηθικός, νευρικός, καλόκαρδος Κόλια. Που του τη φέρνει τόσο ο θρήσκος εχθρός δήμαρχος όσο και ο άθεος, πραγματιστής φίλος του – με διαφορετικό τρόπο ο καθένας, αλλά του γαμάνε τη ζωή. Για να μη μιλήσουμε για τον έρωτα: εκεί κι αν τρώει ήττα. Ο Κόλια πιστεύει ότι τελικά όλα θα πάνε καλά, έχει τη δύναμη να συγχωρεί, έχει τη δύναμη να αντιστέκεται, έχει τη δύναμη να υπερασπίζεται τα δίκαιά του. Φευ, θα παραδοθεί τελικά. Είναι ο Ιωνάς και ο Ιώβ ταυτόχρονα. Θα υπομείνει και θα βρεθεί μέσα στο θαλάσσιο κήτος. Δεν θα απελευθερωθεί, όμως, ο σκελετός του κήτους θα γίνει φυλακή.
Τεράστια ταινία, με υπέροχη μουσική από τον Philip Glass, σπουδαίες ερμηνείες και μια γυναίκα πρωταγωνίστρια, την Elena Lyadova, τόσο όμορφη, τόσο θλιμμένη, τόσο γήινη, να την ερωτεύεσαι με την πρώτη ματιά. Οπωσδήποτε πρέπει να επισημάνουμε κάποια ακόμα πράγματα. Πρώτον, οι Ρώσοι δεν πίνουν νερό. Πίνουν βότκα και μόνο βότκα, σε απίστευτες ποσότητες! Η δικαστίνα μπορεί να κάνει ρεκόρ γρήγορης ανάγνωσης, χωρίς λάθος, για το Γκίνες – την ακούς και δεν πιστεύεις τα αυτιά σου! Θα... αργήσει (όχι πολύ – χρειάζεται να ωριμάσει) και ο Πούτιν να μπει σε κάδρο – στόχο σκοποβολής, όπως και οι άλλοι ηγέτες της μαμάς Ρωσίας (παραδόξως, λείπει ο πατερούλης). Και ναι, οι απλοί άνθρωποι που κοιτάνε ψηλά αναζητώντας το Θεό, βρίσκουν εντέλει μόνο το ταβάνι της εκκλησίας ή μια τρύπα στον ουρανό. Τρομερή ταινία!!!
(η ταινία ολοκληρώνει τις προβολές της την Κυριακή 9 Νοεμβρίου στις 22.00 στην αίθουσα Τώνια Μαρκετάκη – έχει διανομή από την Seven Films αλλά δεν γνωρίζουμε ακόμα την ημερομηνία εξόδου της στις κινηματογραφικές αίθουσες της χώρας μας)
Το «Force Majeure» του Ruben Ostlund (Ανοιχτοί Ορίζοντες – Κυρίως πρόγραμμα) ήταν άλλη μια ταινία – γροθιά στο στομάχι. Εκπληκτική σας λέω – και πιστέψτε με. Τέτοια αποδόμηση του ρόλου του αρσενικού – θα τη βλέπετε και δεν θα πιστεύετε στα μάτια σας. Και ναι, είναι κωμωδία, κάτι που την κάνει να πονάει πιο πολύ.
Η υπόθεση: Μια οικογένεια από τη Σουηδία ταξιδεύει στις Γαλλικές Άλπεις για να απολαύσει μερικές μέρες κάνοντας σκι και περνώντας πολύτιμο χρόνο μαζί. Ο ήλιος λάμπει και οι πίστες είναι συναρπαστικές, αλλά κατά τη διάρκεια ενός γεύματος στο εστιατόριο στην πλαγιά του βουνού, μια χιονοστιβάδα φέρνει τα πάνω-κάτω. Κι ενώ οι πελάτες τρέχουν να κρυφτούν, η Έμπα, η μητέρα, ψάχνει τον Τόμας, το σύζυγό της, προσπαθώντας ταυτόχρονα να προστατεύσει τα παιδιά τους. Εν τω μεταξύ, όμως, ο Τόμας το ’χει βάλει στα πόδια. Η πραγματικότητα ξαναβρίσκει τους ρυθμούς της με αμήχανα γέλια, μιας που η επικείμενη τραγωδία αποτράπηκε, αλλά ο κόσμος της οικογένειας έχει κλονιστεί ανεπανόρθωτα. H απροσδόκητη αντίδραση του Τόμας θα κάνει τα μέλη της οικογένειας να επανεξετάσουν τους ρόλους τους και όσα παίρνουν ως δεδομένα, μ' ένα ερωτηματικό να κρέμεται πάνω από τον πατέρα ειδικά. Το τέλος των διακοπών πλησιάζει και ο γάμος του Τόμας και της Έμπα κρέμεται από μια κλωστή, καθώς ο Τόμας προσπαθεί απεγνωσμένα να ανακτήσει το ρόλο του ως πατριάρχη της οικογένειας. Και η επίσκεψη ενός φίλου του με την κοπελιά του δεν θα βοηθήσει ιδιαίτερα την κατάσταση.
Η άποψή μας: Η ακριβής ελληνική μετάφραση του τίτλου της ταινίας είναι «Ανωτέρα βία». Είναι και νομικός όρος συν τοις άλλοις. Ψάχνοντας το ίντερνετ βρήκαμε αυτό. Η νομική έννοια της ανωτέρας βίας, προέρχεται βασικά από το αστικό δίκαιο και αποτελεί έκφραση της γενικής αρχής ότι «κανείς δεν μπορεί να υποχρεωθεί στα αδύνατα», να κάνει κάτι δηλαδή, που είναι αντικειμενικά ή και... υποκειμενικά αδύνατο, ωστόσο έχει «διαποτίσει» κάθε κλάδο του Δικαίου. Ανωτέρα βία, λοιπόν, συνιστά κάθε γεγονός εξαιρετικό και απρόβλεπτο, το οποίο είναι είτε αντικειμενικό (π.χ σεισμός, πλημμύρα, χιονοστιβάδα) είτε υποκειμενικό (π.χ ασθένεια) και το οποίο δεν θα μπορούσε να προληφθεί, όχι μόνον από το μέσο άνθρωπο, αλλά ακόμα και από τον ακραία επιμελή και συνετό.
Πάνω σ' αυτήν την έννοια στηρίζεται όλος ο προβληματισμός της ταινίας. Η «ελεγχόμενη» χιονοστιβάδα συνιστά ανωτέρα βία. Είτε ως ένστικτο, όμως είτε ως κάτι που έχουμε διδαχθεί, θεωρούμε ότι η πρώτη κίνηση είναι σε τέτοιες περιπτώσεις να προστατέψουμε τα παιδιά μας κι όχι να σώσουμε τους εαυτούς μας. Η Έμπα αυτό κάνει: προσπαθεί να προστατέψει τα παιδιά της. Ο Τόμας όμως τα βάζει στα πόδια! Καθόλου ηρωικό, καθόλου «ηθικό», καθόλου «ανδρικό». Στην αρχή προσπαθεί να αρνηθεί ότι το έσκασε: είναι θέμα οπτικής γωνίας και αντίληψης των πραγμάτων. Όταν αποδεικνύεται ότι το έσκασε, σπάζει. Λυγίζει. Κομματιάζεται. Όλα αυτά, όμως, με χιούμορ στο όριο ανάμεσα στην ειρωνεία και τον κυνισμό. Ο κοκκινοτρίχης χίπστερ φίλος προσπαθεί να τον βοηθήσει, να τον υπερασπιστεί, η... λογική του όμως κάνει τα πράγματα ακόμα χειρότερα. Η οικογένεια έχει κλονιστεί (ναι, από ένα τέτοιο γεγονός – υπάρχει άλλο καλύτερο που να δείχνει στο σύντροφό σου αν μπορεί να βασιστεί επάνω σου;). Τα παιδιά κρατάνε μούτρα αρχικά και μετά φοβούνται πως οι γονείς τους θα χωρίσουν. Ο σκηνοθέτης βάζει ακόμα ένα στοιχείο. Τη Σουηδή «ελευθερίων ηθών» που συναντά η οικογένεια στο σαλέ. Βρίσκεται εκεί μόνη της και βρίσκει γκόμενο, εν γνώσει του συζύγου της. Η σχέση τους είναι ελεύθερη και έχουν και παιδιά. Η μεγαλωμένη με ηθικούς φραγμούς Έμπα δεν μπορεί να την καταλάβει, δεν μπορεί να την αποδεχτεί. Έχει τις δικές της απόψεις περί ηθικής, έρωτα, γάμου, ανατροφής των παιδιών κι έρχεται αυτή η γυναίκα – μετά τη χιονοστιβάδα – να της γκρεμίσει την εικόνα που είχε στο μυαλό της. Σπουδαία ταινία, απίστευτα σαρκαστική για την ανθρώπινη βλακεία, για το αρσενικό που φθίνει, η οποία πέρα όλων των άλλων βγάζει και πολύ γέλιο. Οι σκηνές δε τόσο της χιονοστιβάδας όσο και του λεωφορείου στο φινάλε πραγματικά σε κάνουν να χεστείς πάνω σου. Εκτός κι αν είσαι γυναίκα «ελευθερίων ηθών», η οποία δεν φοβάται, μιας που είναι κατασταλαγμένη και χρησιμοποιεί το ρημάδι το μυαλό της κι όχι τα συναισθήματα και τις ορμόνες της.
(η ταινία ολοκληρώνει τις προβολές της την Κυριακή 9 Νοεμβρίου στις 18.00 στην αίθουσα Ολύμπιον – έχει διανομή από την Feelgood Entertainment αλλά δεν γνωρίζουμε ακόμα την ημερομηνία εξόδου της στις κινηματογραφικές αίθουσες της χώρας μας)
θοδωρής γιαχουστίδης
