Movies Ltd

Αφιέρωμα στον Andrzej Wajda
Ταινιοθήκη της Ελλάδος, 13 - 23 Δεκεμβρίου 2012

Η Ταινιοθήκη της Ελλάδος, η Πρεσβεία της Δημοκρατίας της Πολωνίας και η καλλιτεχνική εταιρεία Kampania Artystyczna διοργανώνουν με την υποστήριξη της Ταινιοθήκης της Βαρσοβίας (Filmoteka Narodowa), του Πολωνικού Ινστιτούτου Κινηματογράφου, του Ινστιτούτου Άνταμ Μιτσκίεβιτς, του Υπουργείου Πολιτισμού και Εθνικής Κληρονομιάς της Πολωνίας και του Υπουργείου Εξωτερικών της Πολωνίας ένα αναδρομικό αφιέρωμα στον μεγάλο Πολωνό δημιουργό Andrzej Wajda. Το αφιέρωμα στον Andrzej Wajda στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος αποτελεί τη σημαντικότερη αναδρομή στον σκηνοθέτη τα τελευταία χρόνια εκτός Πολωνίας.

Η έναρξη του αφιερώματος θα πραγματοποιηθεί στις 13 Δεκεμβρίου 2012, σημαδιακή ημερομηνία για την ιστορία της Πολωνίας, καθώς σχεδόν 30 χρόνια πριν στις 13 Δεκεμβρίου του 1981 ο στρατηγός Γιαρουζέλσκι κηρύσσει στην Πολωνία το στρατιωτικό νόμο, βγάζοντας το στρατό στους δρόμους των πόλεων και συλλαμβάνοντας χιλιάδες στελέχη της «Αλληλεγγύης».

Με αφορμή την ιστορική αυτή επέτειο και τιμώντας ένα σκηνοθέτη που η πολιτική διαπερνά το σύνολο του έργου του, στην έναρξη του αφιερώματος θα προβληθεί σε DCP ο ψηφιακά αποκατεστημένος και βραβευμένος με το Χρυσό Φοίνικα στις Κάνες Άνθρωπος από σίδερο, ταινία που αναφέρεται στην επανάσταση της «Αλληλεγγύης» και στην οποία εμφανίζεται και ο ίδιος ο Λεχ Βαλέσα. Το αφιέρωμα πλαισιώνει μια έκθεση πολυμέσων που θα παρουσιαστεί στους χώρους της Ταινιοθήκης από την Τρίτη 18/12 και περιλαμβάνει άγνωστες φωτογραφίες από τις σημαντικότερες ταινίες του Βάιντα, αυτοπορτραίτα του σκηνοθέτη καθώς και μία συλλογή από τις καλύτερες αφίσες των ταινιών του.

Δυστυχώς ο ίδιος ο Andrzej Wajda δεν θα καταφέρει να παραστεί στην Αθήνα λόγω των εντατικής του ενασχόλησης με την ολοκλήρωση της τελευταίας του ταινίας Βαλέσα (Walesa).

Οι ταινίες του αφιερώματος και οι ώρες προβολής τους είναι:

Umarła klasa

Ντοκιμαντέρ, Πολωνία, 1976, έγχρ, 70΄

Του Andrzej Wajda Με τους Tadeusz Kantor, Maria Stangret-Kantor, Zofia Kalińska, Andrzej Welmiński Παραγωγή: Zespół Filmowy X.

Η πιο διάσημη παράσταση του Ταντέους Κάντορ και του Θεάτρου Cricot 2 βασίζεται στα έργα των Βιτκάτσι (ψευδώνυμο του Στανισλάβ Ιγκνάσι Βιτκιέβιτς) και Μπρούνο Σουλτς και κινηματογραφήθηκε το 1976 από τον Βάιντα. Η παράσταση είναι ένα κολάζ φτιαγμένο από έντονες εικόνες, γκροτέσκες και ζοφερές, κινητικές και στατικές, με τον Κάντορ να βρίσκεται επί σκηνής και να σκηνοθετεί σαν μαέστρος τους ηθοποιούς του.

Που και πότε? Δευτέρα 17 Δεκεμβρίου στις 20.00 και Τετάρτη 19 Δεκεμβρίου στις 20.00 στην κεντρική αίθουσα της Ταινιοθήκης της Ελλάδος.

Człowiek z marmuru

Μυθοπλασία, Πολωνία, 1977, α/μ & έγχρ, 165΄

Του Andrzej Wajda Με τους Jerzy Radziwiłowicz, Krystyna Janda, Tadeusz Łomnicki, Bogusław Sobczuk Παραγωγή: Film Polski, Zespół Filmowy X.

Ο Βάιντα είχε γράψει το σενάριο της ταινίας Ο άνθρωπος από μάρμαρο πολλά χρόνια πριν βρει την κατάλληλη στιγμή για να το παρουσιάσει στους υπάλληλους του Πολωνικού Υπουργείου Πολιτισμού, πείθοντάς τους πως η ταινία αυτή δεν αποτελούσε καταφανή κριτική του κομμουνιστικού κράτους. Η περιορισμένη διανομή της ταινίας λειτούργησε θετικά συμβάλλοντας στον ευρύτερο απόηχό της και τη μεγάλη ανταπόκριση του κοινού. Συνδέοντας την καλλιτεχνική δεξιοτεχνία με την άμεση κριτική του ψεύδους, της βίας και της δουλοπρέπειας, η ταινία είχε απίστευτη επίδραση. Η δραματική πορεία του Ματέους Μπίρκουτ έγινε σύμβολο της πάλης του ατόμου με τον ολοκληρωτισμό. «Ο αγώνας του Μπίρκουτ για την αλήθεια δεν τέλειωσε την δεκαετία του ’50 διαρκεί ακόμη και σήμερα. Η απόδειξη είναι ο απελπισμένος αγώνας της Αγνιέσκα με την νομενκλατούρα της τηλεόρασης»– μοιάζει να λέει ο Βάιντα μέσω της ταινίας του. Θα ακολουθήσει Ο άνθρωπος από σίδερο το 1981 που αποτελεί τη συνέχεια της ιστορίας του Μπίρκουτ και του γιου του Μάτσιεκ.
Βραβείο FIPRESCI στις Κάννες (1978).

Που και πότε? Σάββατο 22 Δεκεμβρίου στις 19.45 στην κεντρική αίθουσα της Ταινιοθήκης της Ελλάδος.

Bez znieczulenia

Μυθοπλασία, Πολωνία, 1978, έγχρ., 125΄

Του Andrzej Wajda Με τους Zbigniew Zapasiewicz, Ewa Dałkowska, Andrzej Seweryn, Krystyna Janda Παραγωγή: Zespół Filmowy X.

Ταινία-αφετηρία για το λεγόμενο «κινηματογράφο της ηθικής ανησυχίας», ένα από τα σημαντικότερα ρεύματα του νέου πολωνικού σινεμά στο τέλος της δεκαετίας του 1970. Εμπνευστές του κινήματος ήταν νέοι καλλιτέχνες της εποχής, έχοντας στο πλευρό τους το Βάιντα δάσκαλο και μέντορά τους. Βασισμένη σε πραγματική ιστορία, η ταινία επικρίνει τον υπαρκτό σοσιαλισμό στην Πολωνία, που παρά τις οποιεσδήποτε προσπάθειες φιλελευθερισμού, οδηγείται στη χρεοκοπία. Ο σκηνοθέτης αποκαλύπτει τους μηχανισμούς λειτουργίας και ελέγχου της κοινωνίας, από τον οποίον δεν γλυτώνουν ούτε οι εξέχουσες προσωπικότητες.
Χρυσό Λιοντάρι στο Φεστιβάλ Πολωνικών Ταινιών του Gdańsk (1978) και Βραβείο Οικουμενικής Κριτικής Επιτροπής στις Κάννες (1979).

Που και πότε? Κυριακή 16 Δεκεμβρίου στις 18.00 στην κεντρική αίθουσα της Ταινιοθήκης της Ελλάδος.

Dyrygent

Μυθοπλασία, Πολωνία, 1979, έγχρ., 102΄

Του Andrzej Wajda Με τους John Gielgud, Krystyna Janda, Andrzej Seweryn, Jan Ciecierski Παραγωγή: Zespół Filmowy X.

Ο Μαέστρος του Βάιντα κατέχει τη δεύτερη θέση στις πιο αγαπημένες ταινίες του Ίνγκμαρ Μπέργκμαν. Στην τόσο υψηλή αξιολόγηση συμβάλλει ίσως το μοτίβο της «αναζήτησης του χαμένου χρόνου», που συχνά επανέρχεται στο έργο του Σουηδού σκηνοθέτη. Η δραματική ιστορία τριών ανθρώπων για τους οποίους η μουσική συνιστά το νόημα της ζωής, βρήκε μεγαλύτερη απήχηση στο ευρωπαϊκό απ’ ότι το πολωνικό κοινό.
Αργυρή Αρκούδα για τον ηθοποιό Αντρέι Σεβέρυν στο Φεστιβάλ του Βερολίνου το 1980, Βραβείο FIPRESCI και OCIC στο φεστιβάλ του San Sebastian (1980), Grand Prix στο φεστιβάλ του Βελιγραδίου (1981).

Panny z Wilka

Μυθοπλασία, Πολωνία-Γαλλία, 1979, έγχρ., 116΄

Του Andrzej Wajda Με τους Daniel Olbrychski, Anna Seniuk, Christine Pascal, Maja Komorowska Ι Παραγωγή: Zespół Filmowy X, Pierson Production - Les Films Molière.

Βασισμένη στο διήγημα του Γιαρόσλαβ Ιβασκίεβιτς, κλασικού πολωνού συγγραφέα του 20ου αιώνα, η ταινία θίγει το προσωπικό ζήτημα της σχέσης του ανθρώπου με τον χρόνο που έχει περάσει. Αναζητώντας ίχνη του παρελθόντος, ο κεντρικός ήρωας επιστρέφει μετά από πολλά χρόνια στον τόπο των νεανικών του χρόνων, μια τυπική πολωνική οικία ευγενών, την εποχή που όλες οι δεσποινίδες ήταν ερωτευμένες μαζί του, αναβιώνοντας μνήμες περασμένων συναισθημάτων. Εκείνος είναι πλέον σαραντάρης, και εκείνες σύζυγοι και μητέρες. Όσο κι αν θέλουν να επιστρέψουν στην παλιά οικειότητα, τα πράγματα έχουν αλλάξει.
Υποψηφιότητα για Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας (1980), Ειδικό Βραβείο Κριτικής Επιτροπής στα Πολωνικά Βραβεία Κιν/φου (1979).

Που και πότε? Κυριακή 23 Δεκεμβρίου στις 18.00 στην κεντρική αίθουσα της Ταινιοθήκης της Ελλάδος.

Z biegiem lat, z biegiem dni...

Με το πέρας των χρόνων, των ημερών…

Σειρά μυθοπλασίας (για την τηλεόραση), Πολωνία, 1980, έγχρ.
Επεισόδιο 1: Κρακοβία 1874, 58΄
Επεισόδιο 2: Κρακοβία 1886, 82΄

Του Andrzej Wajda Με τους Jerzy Grzegorzewski, Dorota Pomykała, Melania Sadecka, Jan Nowicki, Anna Tomaszewska Παραγωγή: Teatr Stary w Krakowie, WFF Wrocław, WFDiF, Zespół Filmowy X, TVP.

Το 1978 στο Θέατρο «Στάρυ» στην Κρακοβία ο Βάιντα παρουσίασε μια 7ωρη παράσταση-ποταμό, με έργα πολωνών συγγραφέων της εποχής μεσοπολέμου. Στην παράσταση αυτή θα βασιστεί αργότερα η τηλεοπτική σειρά.

Που και πότε? Πέμπτη 20 Δεκεμβρίου στις 19.30 στην κεντρική αίθουσα της Ταινιοθήκης της Ελλάδος.

Czlowiek z zelaza

Ο άνθρωπος από σίδερο

Μυθοπλασία, Πολωνία, 1981, έγχρ., 147΄

Του Andrzej Wajda Με τους Jerzy Radziwiłowicz, Krystyna Janda, Marian Opania, Bogusław Linda Παραγωγή: Zespół Filmowy X.

Η γέννηση της «Αλληλεγγύης» στην Πολωνία και οι ανθρώποι που αντιστάθηκαν στο κομουνιστικό καθεστώς. Η ταινία υπενθυμίζει πως η πορεία της κατάρρευσης του κομουνισμού στην Ευρώπη, που τελικά θα οδηγήσει και στην πτώση του τείχους του Βερολίνου, ξεκινά τον Αύγουστο του 1980 στα ναυπηγεία του Γκντανσκ. Εκεί εργαζόταν ο Λεχ Βαλέσα καθώς και ο κεντρικός χαρακτήρας της ταινίας ο Μάτσιεκ Μπίρκουτ, γιος του Ματέους, του ήρωα της ταινίας Ο άνθρωπος από μάρμαρο.
Χρυσός Φοίνικας και Βραβείο Οικουμενικής Κριτικής Επιτροπής στο Διεθνές Φεστιβάλ Καννών (1981), Βραβείο «Αλληλεγγύης» στο Φεστιβάλ Πολωνικών Ταινιών στο Gdańsk (1981), Υποψηφιότητα για Όσκαρ (1982).

Που και πότε? Πέμπτη 13 Δεκεμβρίου στις 19.30 και Παρασκευή 14 Δεκεμβρίου 21.00 στην κεντρική αίθουσα της Ταινιοθήκης της Ελλάδος.

Danton

Μυθοπλασία, Γαλλία- Πολωνία, 1982, έγχρ., 136΄

Του Andrzej Wajda Με τους Gérard Depardieu, Wojciech Pszoniak, Anne Alvaro, Roland Blanche, Patrice Chéreau Παραγωγή: Gaumont, TF1 Films, S.F.P.C., T.M., Ministère de la Culture, Film Polski, Les Films du Losange, Zespół Filmowy X.

Η ταινία του Βάιντα για την Γαλλική Επανάσταση γυρίζεται την εποχή που η επανάσταση της «Αλληλεγγύης» στην Πολωνία λήγει άδοξα. Η επανάσταση που τρώει τα ίδια τα παιδιά της- αυτή είναι η κεντρική ιδέα της ταινίας του Βάιντα που βασίζεται στο θεατρικό έργο της Στανισλάβα Ψιμπισέφσκα. Η ταινία αναλύει την αναπτυσσόμενη επαναστατική τρομοκρατία που καταπίνει τους επινοητές της και την οξύμωρη συνθήκη, όπου το δίκαιο του ατόμου υποσκιάζεται από το δίκαιο του όχλου, ο όποιος υποτίθεται ότι αγωνίζεται πρωτίστως για το δίκαιο του ατόμου. Το 1982 το στρατιωτικό καθεστώς της Πολωνίας θα κλείσει στις φυλακές τα στελέχη της «Αλληλεγγύης», και παραλίγο να στείλει στη λαιμητόμο τον Λεχ Βαλέσα.
BAFTA Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας (1984), Σεζάρ Σκηνοθεσίας (1983), Βραβείο Ερμηνείας από το Φεστιβάλ του Μόντρεαλ (1983) (από κοινού στους Gérard Depardieu και Wojciech Pszoniak).

Που και πότε? Κυριακή 23 Δεκεμβρίου στις 22.00 στην κεντρική αίθουσα της Ταινιοθήκης της Ελλάδος.

Korczak

Μυθοπλασία, Πολωνία-Γερμανία, 1990, α/μ, 113΄

Του Andrzej Wajda Με τους Wojciech Pszoniak, Ewa Dałkowska, Teresa Budzisz-Krzyżanowska, Marzena Trybała, Piotr Kozłowski Παραγωγή: Studio Filmowe Perspektywa, Regina Ziegler Filmproduktion (West Berlin), Telmar Film International Ltd., Erato Films, ZDF, BBC Films.

Σε σενάριο της Ανιέσκα Χόλαντ, η ταινία αποτίει φόρο τιμής στον Πολωνό-εβραίο γιατρό, παιδαγωγό και συγγραφέα Γιάνους Κόρτσακ , ο οποίος θεωρείται και πρόδρομος της χάρτας των δικαιωμάτων του παιδιού. Ο Κόρτσακ, ιδρυτής δυο ορφανοτροφείων στην προπολεμική Βαρσοβία, αφιέρωσε τη ζωή του στα ορφανά παιδιά, τα οποία και ακολούθησε στην μετακόμισή τους στο Γκέτο της Βαρσοβίας, αλλά και τους θαλάμους αερίων του χιτλερικού στρατοπέδου της Τρεμπλίνκα το 1942. Φέτος, το 2012, εορτάζεται επίσημα στην Πολωνία το «Έτος Γιάνους Κόρτσακ», με αφορμή τη συμπλήρωση 70 χρόνων από τη «θυσία του Κόρτσακ» και 100 χρόνων από τη δημιουργία του πρωτοποριακού ορφανοτροφείου «Dom Sierot».
Βραβείο Φωτογραφίας στα Γερμανικά Βραβεία Κιν/φου (1991), Ειδική Μνεία της Κριτικής Επιτροπής στις Κάννες (1990).

Katyń

Μυθοπλασία, Πολωνία, 2007, έγχρ., 117΄

Του Andrzej Wajda Με τους Artur Żmijewski, Andrzej Chyra, Maja Ostaszewska, Danuta Stenka Ι Παραγωγή: Akson Studio Συμπαραγωγή: Telewizja Polska - Agencja Filmowa, Telekomunikacja Polska.

Ο Βάιντα θίγει για πρώτη φορά στην ταινία αυτή την εικόνα της πολωνικής κοινωνίας με φόντο τα μεταπολεμικά διλήμματα. Τόσο λόγοι πολιτικοί για πάνω από μισό αιώνα, όσο και η αμηχανία καλλιτεχνικής έκφρασης για περισσότερο από δέκα χρόνια, εμπόδισαν αρκετούς Πολωνούς σκηνοθέτες να αγγίξουν τη θεματική αυτή. Η σοβιετική φρασεολογία την οποία είχε υιοθετήσει και η Πολωνία, ισχυριζόταν πως οι 20.000 Πολωνοί αξιωματικοί, οι οποίοι αιχμαλωτίσθηκαν το 1939, δολοφονήθηκαν από τους Γερμανούς μετά το 1941, ενώ στην πραγματικότητα εκτελέσθηκαν με εντολή του Στάλιν το 1940. Ο Βάιντα με την ταινία αυτή ξεπερνά την αδυναμία αναφοράς σε ένα έγκλημα, το οποίο παύει πλέον να είναι ταμπού. Αν και ο ίδιος συνδέεται προσωπικά με την ιστορία, καθώς το όνομα του πατέρα του βρίσκεται στην λίστα των θυμάτων του Charkow, η αναπαράστασή του εστιάζει κυρίως στις γυναίκες-μάρτυρες: μητέρες, σύζυγοι και κόρες.
Υποψηφιότητα για Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας (2008), Βραβείο Κοστουμιών στα Ευρωπαϊκά Βραβεία Κινηματογράφου (2008), επτά βραβεία στα Πολωνικά Βραβεία Κιν/φου.

Που και πότε? Τετάρτη 19 Δεκεμβρίου στις 22.00 στην κεντρική αίθουσα της Ταινιοθήκης της Ελλάδος.

Tatarak

Μυθοπλασία, Πολωνία, 2009, έγχρ., 83΄

Του Andrzej Wajda Με τους Krystyna Janda, Paweł Szajda, Jan Englert, Jadwiga Jankowska-Cieślak Ι Παραγωγή: Akson Studio, Telewizja Polska - Agencja Filmowa, Agencja Media Plus.

Βασισμένη στο διήγημα του Γιάροσλαβ Ιβάτσκιεβιτς, η ταινία δίνει αρχικά την εντύπωση μιας συγκινητικής και διακριτικής ιστορίας για την ανεκπλήρωτη αγάπη, σύντομα ωστόσο μετατρέπεται σε πολυδιάστατη αφήγηση για τον έρωτα που έρχεται καθυστερημένος και το θάνατο που έρχεται νωρίς. Η ηθοποιός Κριστίνα Γιάντα δεν υποδύεται μόνο το ρόλο της κεντρικής ηρωίδας Μάρθας, αλλά και τον εαυτό της – μιας γυναίκας που θρηνεί τον πρόωρο θάνατο του αγαπημένου της συζύγου, του επιτυχημένου οπερατέρ Έντβαρντ Κλοσίνσκι, για πολλά χρόνια στενού συνεργάτη του Βάιντα. Οι δυο γυναίκες – η Μάρθα και η Κριστίνα – συγχωνεύονται σε μία βαθιά πληγωμένη ύπαρξη που πρέπει να βρει την εσωτερική δύναμη να αντιμετωπίσει το αναπόφευκτο του θανάτου.
Βραβείο Alfred Bauer στο φεστιβάλ του Βερολίνου (2009), Βραβείο FIPRESCI στα Ευρωπαϊκά Βραβεία Κινηματογράφου (2009).

Που και πότε? Πέμπτη 20 Δεκεμβρίου στις 22.00 στην κεντρική αίθουσα της Ταινιοθήκης της Ελλάδος.