του Κώστα Γαβρά. Με τους Yves Montand, Jean-Louis Trintignant, Irène Papas, Jacques Perrin Διάρκεια - 127'
Σε κάποια στρατιωτική δικτατορία ένας δημοσιογράφος προσπαθεί να ρίξει φως στον θάνατο ενός βουλευτή της αντιπολίτευσης, που επισήμως αποδίδεται σε ατύχημα. Με τη βοήθεια ενός δημοσιογράφου, βρίσκει τους υπαίτιους μέσα στις δυνάμεις της δημόσιας τάξης.
Στους τίτλους της αρχής της ταινίας διαβάζουμε: «Οποιαδήποτε ομοιότητα με πραγματικά γεγονότα ή πρόσωπα ζώντα και τεθνεώτα δεν είναι τυχαία. Είναι ΣΚΟΠΙΜΗ». Η ταινία Ζ, ένα κατηγορητήριο ενάντια στη δικτατορία των συνταγματαρχών που εγκαθιδρύθηκε το 1967 στην Ελλάδα (χωρίς να αναφέρεται ρητά το όνομα της χώρας), αποτελεί μεταφορά στη μεγάλη οθόνη ενός μυθιστορήματος του Βασίλη Βασιλικού το οποίο βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα: τη δολοφονία του έλληνα βουλευτή Γρηγόρη Λαμπράκη το 1963. Η ταινία θέτει την προβληματική της μετάβασης από τη δημοκρατία στον φασισμό, κυρίως μέσα από τις σχέσεις ανάμεσα στη δικαστική και την εκτελεστική εξουσία. Είναι το πρώτο μέρος της πολιτικής τριλογίας του Κώστα Γαβρά, η οποία θα συνεχιστεί με τις ταινίες Ομολογία και Κατάσταση πολιορκίας.
Κατά τη διάρκεια μιας επίσκεψής του στην Ελλάδα ο Κώστας Γαβράς ανακαλύπτει το βιβλίο του Βασίλη Βασιλικού « Z », το οποίο περιγράφει τη δολοφονία του επικεφαλής της Αριστεράς, η οποία οργανώθηκε από την αστυνομία και συγκαλύφθηκε κάτω από τον χαρακτηρισμό του κοινού ατυχήματος. Μόλις επιστρέφει στη Γαλλία, γράφει το σενάριο της ταινίας σε συνεργασία με τον Jorge Semprún. Καθώς δεν βρίσκει χρηματοδότες, μιλάει για το σχέδιο της ταινίας στον Eric Schlumberger και στον Jacques Perrin, τον οποίο είχε γνωρίσει από το γύρισμα του φιλμ Διαμέρισμα δολοφόνων. Για να ολοκληρωθεί η ταινία, ο Eric Schlumberger και ο Jacques Perrin εξασφαλίζουν ένα μέρος της χρηματοδότησης και χρησιμοποιούν τις επαφές τους, ιδιαίτερα στην Αλγερία, όπου και γυρίστηκε η ταινία. Σε ένδειξη της φιλίας και της αλληλεγγύης τους, ο Jean-Louis Trintignant συμφώνησε να παίξει έναντι μιας πολύ μικρής αμοιβής και ο Yves Montand μόνο με μια συμμετοχή του στα όποια κέρδη της ταινίας.
Η μουσική της ταινίας γράφτηκε από τον Μίκη Θεοδωράκη. Κατά τη διάρκεια της χούντας των συνταγματαρχών, όσο ο συνθέτης βρισκόταν στην εξορία, ο Κώστας Γαβράς του έστειλε μήνυμα ζητώντας του να γράψει τη μουσική για το Ζ και εκείνος του απάντησε ως εξής: «Πάρε ό,τι θέλεις από το έργο μου».
Η ταινία Z θεωρείται από πολλούς ως η πιο ολοκληρωμένη ταινία του δημιουργού της και προκάλεσε συγκίνηση σε ολόκληρο τον κόσμο, από το Φεστιβάλ των Καννών, στο οποίο κέρδισε το Μεγάλο Βραβείο της Επιτροπής, μέχρι τις Ηνωμένες Πολιτείες (βραβεία Oscar καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας και καλύτερου μοντάζ) ενώ έχει συγκεντρώσει και περίπου άλλα είκοσι σημαντικά βραβεία διεθνώς.
10ο Φεστιβάλ Γαλλόφωνου Κινηματογράφου
