Movies Ltd

Το σινεμά θα αντέξει ότι και να γίνει!

του Θόδωρου Γιαχουστίδη (@PAOK1969)

Πατρίδα είναι η παιδική μας ηλικία

Ο Alfonso Cuarón είναι σκηνοθετάρα ολκής. Δεν έχει γυρίσει πολλές ταινίες: μόλις οχτώ σε 27 χρόνια καριέρας. Έχει γυρίσει ταινία της σειράς «Χάρι Πότερ», το «Ο Χάρι Πότερ και ο αιχμάλωτος του Αζκαμπάν» (Harry Potter and the Prisoner of Azkaban, 2004). Έχει γυρίσει τη δική του εκδοχή στις «Μεγάλες προσδοκίες» (Great Expectations, 1998). Μας πήρε τα μυαλά με το «Θέλω και τη μαμά σου» (Y tu mamá también, 2001): η πιο αγαπημένη του ταινία για τον γράφοντα – έως τώρα! Έσκισε με το συγκλονιστικό «Τα παιδιά των ανθρώπων» (Children of Men, 2006). Έγινε ο πρώτος Μεξικάνος σκηνοθέτης που κέρδισε Όσκαρ σκηνοθεσίας για τη δουλειά που έκανε στο «Gravity» (2013). Και τώρα, στην όγδοη ταινία της καριέρας του σε αφήνει με το στόμα ανοιχτό για παραπάνω από έναν λόγους. Μιλάμε για το Ρόμα (Roma) κι αν σας φαίνεται παράξενος ο τίτλος, θα πρέπει να γνωρίζετε πως έτσι ονομάζεται μια περιοχή της πρωτεύουσας του Μεξικού, η περιοχή στην οποία μεγάλωσε ο ίδιος ο Cuarón! Αυτή είναι η πιο αυτοβιογραφική ταινία της καριέρας του, καθώς κατά 90% βασίστηκε σε αναμνήσεις του από την παιδική του ηλικία. Είναι μια ταινία που γύρισε με χρήματα από το Netflix. Το γεγονός ότι αυτή η ταινία κέρδισε τον Χρυσό Λέοντα στο περασμένο φεστιβάλ Βενετίας αλλάζει εντελώς το παιχνίδι σε ότι αφορά την έννοια «κινηματογραφική ταινία» και «μέσο προβολής μιας ταινίας».

Η ταινία αποτελεί την επίσημη πρόταση του Μεξικού για το ξενόγλωσσο Όσκαρ! Έχει τρεις υποψηφιότητες για Χρυσή Σφαίρα: καλύτερης σκηνοθεσίας, καλύτερου σεναρίου και καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας. Πολλές ενώσεις κριτικών στις ΗΠΑ την έχουν ψηφίσει ως την καλύτερη ταινία της χρονιάς! Ο Guillermo Del Toro δεν δίστασε να δηλώσει πως αυτή είναι μία από τις πέντε πιο αγαπημένες του ταινίες όλων των εποχών!!! Πολύ τολμηρή δήλωση είναι η αλήθεια. Η ταινία προβλήθηκε στο φεστιβάλ κινηματογράφου Θεσσαλονίκης ως μία από τις Ειδικές Προβολές του. Θα αρχίσει να προβάλλεται σε επιλεγμένους κινηματογράφους της χώρας μας από την Πέμπτη 13 Δεκεμβρίου ενώ την Παρασκευή 14 Δεκεμβρίου η ταινία θα είναι προσβάσιμη παγκοσμίως μέσω του Netflix.

Η υπόθεση: Μεξικό, 1970. Το Μουντιάλ που διοργανώθηκε στη χώρα έχει τελειώσει αφήνοντας μόνο κάποιες αφίσες στους δρόμους της πρωτεύουσας να λειτουργούν ως παρατημένα ενθύμια του τεράστιου αθλητικού γεγονότος. Η πολιτική κατάσταση στη χώρα είναι εκρηκτική. Φαίνεται πως μία σπίθα αρκεί για να τινάξει τα πάντα στον αέρα. Στη συνοικία Ρόμα, στην πόλη του Μεξικού, ζουν μεσοαστικές οικογένειες. Μία από αυτές είναι εκείνη του γιατρού, του Κυρίου Αντόνιο. Το σπίτι του είναι μεγάλο και μέσα σ' αυτό επικρατεί χάος. Εκεί ζουν η σύζυγός του, η Κυρία Σοφία, η μητέρα της και τα τέσσερα παιδιά της με τον γιατρό: ο Τόνιο, ο Πάκο, ο Πέπε και η Σόφι. Υπάρχει κι ένας σκύλος, που συνέχεια χέζει στο στενό διάδρομο όπου ο γιατρός παρκάρει την κουρσάρα του. Το σπίτι φροντίζουν δύο υπηρέτριες με ινδιάνικες ρίζες. Η Κλέο και η Αντέλα. Η Κλέο είναι πολύ δεμένη με τα παιδιά. Είναι εκείνη που τα βάζει να κοιμηθούν τα βράδια. Η Κλέο θα γνωρίσει τον Φερμίν, έναν όμορφο νεαρό, παθιασμένο με τις πολεμικές τέχνες. Θα μείνει μαζί του έγκυος. Κι ο Φερμίν θα εξαφανιστεί. Πολλά θα συμβούν στη ζωή της Κλέο. Πολλά θα συμβούν στις ζωές των μελών της οικογένειας. Πολλά θα συμβούν στο Μεξικό. Και η ζωή δεν θα σταματήσει ούτε στιγμή να συνεχίζεται...

Η άποψή μας: Δεν υπάρχουν λέξεις για να περιγράψουν αυτό το έπος, σε όλο του το μεγαλείο. Μια ταινία – εμπειρία, που κάθε της εικόνα κουβαλάει τη δύναμη και την ποίηση μιας ολόκληρης ζωής. Ο Alfonso Cuarón βυθίζεται στα έγκατα της μνήμης του, εξορύσσει εμπειρίες και συναισθήματα και γεννάει ένα μικρό θαύμα. Είναι ένας Θεός, πραγματικά! Κι αυτό είναι και το μοναδικό ψεγάδι της ταινίας, αν κάποιος είναι τόσο λεπτολόγος ώστε να εντοπίσει ντε και καλά κάποιο: ο ίδιος ο Cuarón φαίνεται να στέκεται εντέλει πάνω από την ταινία. Ο δημιουργός μέσα από την ταινία φαντάζει σημαντικότερος από το δημιούργημά του. Μικρό το κακό, στ' αλήθεια. Με εκθαμβωτικό ασπρόμαυρο για πρώτη φορά στην καριέρα του ο Μεξικάνος δημιουργός (που εδώ εκτελεί χρέη σκηνοθέτη, σεναριογράφου, διευθυντή φωτογραφίας και μοντέρ!) αποτυπώνει μια χρονιά από τη ζωή μιας οικογένειας, της δικής του οικογένειας, μέσα από τα μάτια ή μάλλον με επίκεντρο την οικιακή βοηθό, στην οποία και αφιερώνει την ταινία.

Κι ενώ θεωρητικά κάποια από τα υλικά μπορεί να παραπέμπουν σε... σαπουνόπερα (χωρισμός, εγκυμοσύνη, γκομενιλίκια) ο Cuarón δημιουργεί ένα μέγιστο έργο τέχνης. Γιατί αυτό σημαίνει έργο τέχνης: να μετουσιώνεις το καθημερινό σε σπουδαίο. Τα σύμβολα που χρησιμοποιεί ο σκηνοθέτης είναι ενταγμένα στο πρωτογενές υλικό του οργανικά κι όχι τεχνητά και δήθεν. Πχ, το επαναλαμβανόμενο μοτίβο του αεροπλάνου που πετάει ψηλά στον ουρανό. Το βλέπουμε στο πρώτο πλάνο, να καθρεφτίζεται στα μπουγαδόνερα, το βλέπουμε και στο τελευταίο. Το εξηγεί ο ίδιος ο σκηνοθέτης: υπάρχει η ζωή που ζούμε και υπάρχει η ζωή που συνεχίζεται πέρα από εμάς. Τόσο απλό, τόσο λειτουργικό, τόσο έξυπνο. Και... αναγκαστικό: ο σκηνοθέτης επέλεξε να γυρίσει την ταινία του στα μέρη που έλαβαν χώρα όλα αυτά τα γεγονότα, αλλά από τότε η εναέρια κυκλοφορία έχει πολλαπλασιαστεί, οπότε ανά πέντε λεπτά περνούσε αεροπλάνο πάνω από το location κι ο ευφυής δημιουργός αποφάσισε να το εντάξει ως σύμβολο στο φιλμ του!

Η κινηματογραφοφιλία του είναι πανταχού παρούσα – ακόμα και αναφορές στο ίδιο το δικό του κινηματογραφικό έργο κάνει! Είναι σαν τον μικρότερο σε ηλικία ήρωα της ταινίας, που λέει συχνά διάφορα στην Κλέο, του στυλ «παλιότερα, όταν ήμουν ναυτικός»! Ένα 7χρονο πιτσιρίκι κάνει αναφορά σε βιώματα από προηγούμενη ζωή του! Και είναι αλήθεια πως αυτός είναι ο μόνος άρρεν χαρακτήρας που σκιαγραφείται θετικά – άντε, ίσως και ο οδηγός της οικογένειας. Οι υπόλοιποι άντρες, ακόμα και τα μεγαλύτερα σε ηλικία αδέλφια του, αλλά κυρίως ο πατέρας τους, παρουσιάζονται με μελανά χρώματα. Τα παιδιά με την κακία και την ανταγωνιστικότητα μέσα τους, με τη βία να ελλοχεύει και ο πατέρας με την απουσία του, ένας υποκριτής και ψεύτης, αδύναμος να φέρει εις πέρας τις υποχρεώσεις του. Για να μην μιλήσουμε για τον Φερμίν. Έναν τύπο που ασπάζεται το «νους υγιής εν σώματι υγιή» αλλά ο νους είναι σάπιος, όντας ένας τιποτένιος παρακρατικός εντέλει (τρομερή η σκηνή της συνάντησης στο επιπλάδικο, κατά τη διάρκεια των ταραχών). Έτσι κι αλλιώς, στις γυναίκες που τον μεγάλωσαν αφιέρωσε την ταινία του ο Cuarón κι αυτό το μοντέλο της οικογένειας ασπάζεται κατά πως φαίνεται. Οι άντρες δεν κάνουν, οι άντρες δεν μπορούν, οι άντρες είναι λίγοι...

Όλη η ταινία σε μαγεύει αισθητικά, υπάρχουν όμως σκηνές που ξεχωρίζουν. Η σκηνή του μεγάλου σεισμού και τα αποτελέσματά της μέσα στο μαιευτήριο: ακόμα και στη μεγαλύτερη καταστροφή, ακόμα και κάτω από τα χαλάσματα, η νέα ζωή θα καταφέρει να επιβιώσει. Η σκηνή στα κύματα, εκείνη της διάσωσης: πάλι η φύση η τόσο συγκλονιστική, μπορεί να επιφέρει την καταστροφή στα μικρά, στα ανθρώπινα, η ζωή όμως θα συνεχίσει. Θα σωθεί. Κι αν καταφέρεις να κλείσεις το στόμα σου από το μεγαλείο, θα αναρωτηθείς: πώς μπόρεσε να γυρίσει ο μπαγάσας αυτήν τη σκηνή; Ο Cuarón όμως ξέρει να κινηματογραφεί άψογα και σκηνές πλήθους. Όπως εκείνη της επίδειξης πολεμικών τεχνών. Ή εκείνη της καταγραφής της εξέγερσης των φοιτητών – μια εξέγερση που ιστορικά στοίχισε τη ζωή σε πάνω από 140 ανθρώπους. Και η πολιτική κατάσταση λοιπόν και το ιστορικό πλαίσιο αντάμα με την οικογενειακή ζωή. Η μικρή και η μεγάλη ιστορία... Η μη επαγγελματίας ηθοποιός που υποδύεται την Κλέο είναι τρομερή, σε μια ήσυχη, μα τόσο δυνατή ερμηνεία, σε μια ταινία, που σε κάνει να αναρωτιέσαι: όταν είναι να δημιουργηθούν τόσο σημαντικά έργα τέχνης έχει σημασία από πού προέρχονται τα χρήματα; Άντε τώρα να απαντήσεις...

Στο ερώτημα όμως αν αυτή είναι μια σπουδαία ταινία, η απάντηση είναι μία και μοναδική: ένα τεράστιο ναι.

Στις δικές μας αίθουσες? Στις 13 Δεκεμβρίου 2018 από την Netflix!