Εντός ορίων
του Philippe Van Leeuw. Με τους Hiam Abbass, Diamand Abou Abboud, Juliette Navis, Mohsen Abbas, Moustapha Al Kar, Mohammad Jihad Sleik, Alissar Kaghadou, Ninar Halabi, Elias Khatter
Κοιμηθείτε, η Συρία είναι μακριά...
του Θόδωρου Γιαχουστίδη (@PAOK1969) 
Πώς μπορείς να παραμείνεις άνθρωπος μέσα σε μια απάνθρωπη κατάσταση;
Αυτή είναι η δεύτερη μεγάλου μήκους ταινία του Βέλγου σκηνοθέτη Philippe Van Leeuw. Η προηγούμενή του, το «Le jour où Dieu est parti en voyage» προβλήθηκε στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης του 2009 και μιλούσε για τη γενοκτονία στη Ρουάντα. Τη νέα του ταινία Εντός ορίων (Insyriated) την είδαμε στην Berlinale του 2017, στο τμήμα «Πανόραμα» και στο περασμένο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης προβλήθηκε στο τμήμα «Ανοιχτοί Ορίζοντες». Και στα δύο φεστιβάλ τιμήθηκε με το βραβείο κοινού!
Τα γυρίσματα διήρκεσαν 25 ημέρες και έλαβαν χώρα σε ένα διαμέρισμα στη Βηρυτό. Η ταινία τιμήθηκε και με έξι βραβείο Magritte (τα βελγικά Όσκαρ) και συγκεκριμένα με τα βραβεία καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας, σεναρίου, μουσικής, φωτογραφίας και ήχου.
Η υπόθεση: Σε ένα διαμέρισμα κάπου στη Συρία ενώ έξω μαίνεται ο πόλεμος κι ελεύθεροι σκοπευτές - αλλά και βόμβες - σκορπούν το θάνατο, η Ουμ Γιαζάν είναι μια γυναίκα που προσπαθεί απεγνωσμένα να κρατήσει ενωμένη την οικογένειά της κάτω από εντελώς αντίξοες συνθήκες. Έχει να αντιμετωπίσει βασικές ελλείψεις, όπως εκείνη του νερού, που είναι βασανιστικές. Κάθε έξοδος από το διαμέρισμα ισοδυναμεί με φλερτ με το θάνατο. Παράλληλα, συχνές είναι και οι επισκέψεις ανδρών, που χτυπούν την αμπαρωμένη πόρτα του διαμερίσματος για να μπουν μέσα, με θολές και σκοτεινές προθέσεις. Θα καταφέρει η Ουμ και η οικογένειά της να τη βγάλει καθαρή για άλλη μια μέρα; Πώς θα αντιμετωπίσουν τις ακραίες καταστάσεις που καλούνται να αντιμετωπίσουν; Και θα μπορέσει να επιστρέψει σώος και αβλαβής στο διαμέρισμα ο σύζυγος της Ουμ, κάτι που εκείνη προσδοκά με μεγάλη αγωνία;
Η άποψή μας: Αυτή είναι μια ταινία μυθοπλασίας – ίσως η πρώτη – η οποία μιλάει για τη χαίνουσα πληγή της κατάστασης στη σύγχρονη Συρία, με τον εμφύλιο πόλεμο να μαίνεται ανάμεσα στους υποστηρικτές του Άσαντ και τους αντάρτες υποστηρικτές των Isis. Από τότε που γυρίστηκε πάντως η ταινία έως και σήμερα πολλά πράγματα έχουν αλλάξει σε αυτόν τον πόλεμο όπου εμπλέκονται πολλές εξωτερικές «δυνάμεις», καθόλου όμως η φρίκη ως κατάσταση, μια φρίκη που ολοένα και γιγαντώνεται.
Ο πρωτότυπος τίτλος της ταινίας παίζει με τη λέξη «infuriated», το να γίνεται κάποιος δηλαδή έξω φρενών με τις καταστάσεις που καλείται να αντιμετωπίσει. Και βέβαια, με τη «Συρία» μέσα στον τίτλο τα πράγματα γίνονται πιο ξεκάθαρα σε ότι αφορά τις προθέσεις του σκηνοθέτη. Το σπίτι, ο τόπος ευτυχίας της οικογένειας τον παλιό καιρό, μετατρέπεται σε μια μεγάλη φυλακή. Κανείς δεν μπορεί να βγει από αυτήν γιατί έξω παραμονεύει ο θάνατος. Και κανείς δεν πρέπει να μπει σε αυτήν, όχι κάποιος που δεν ανήκει στην ευρύτερη οικογένεια τουλάχιστον, καθότι μόνο περισσότερο κακό μπορεί να προκαλέσει.
Ωραία όλα αυτά, πραγματικά. Το πρόβλημα με την ταινία του Van Leeuw είναι πως παρά τις αγνές της προθέσεις και την προσπάθεια να (επι)κοινωνήσει στον υπόλοιπο κόσμο το θέμα της Συρίας, δεν τα καταφέρνει εντέλει και τόσο καλά. Ο δημιουργός της από τη μια επιλέγει έναν πολύ ελλειπτικό τρόπο παρουσίασης όλων όσων συμβαίνουν κι από την άλλη σκιαγραφεί τους κακούς με όλα τα κλισέ αυτού του κόσμου. Και λέω «σκιαγραφεί» τους κακούς καθώς ποτέ δεν τους κατονομάζει. Μα ποιοι είναι αυτοί οι κακοί τέλος πάντων; Ο Van Leeuw θέτει μια σειρά από ηθικά διλήμματα που καταπιέζουν τον θεατή. Που τον εκβιάζουν συναισθηματικά. Που οριακά (εντός ορίων) φλερτάρουν με το μελόδραμα. Η σκηνή του βιασμού πχ είναι σκληρή μεν αλλά και γραφική ταυτόχρονα. Εντάξει, καταλαβαίνουμε γιατί τη χρησιμοποιεί ο σκηνοθέτης. Μέσα στο διαμέρισμα – φυλακή, οι πολλοί μπορούν να προστατευθούν πίσω από κλειδωμένες πόρτες ενώ για τη σωτηρία των πολλών ένα μέλος θα βιώσει τα πάνδεινα. Θα πρέπει να... θυσιαστεί. Ακούσια ή εκούσια, δεν έχει σημασία. Είναι ηθικά σωστό αυτό όμως; Μήπως η Ουμ Γιαζάν θα μπορούσε να αντιδράσει διαφορετικά; Μήπως θα έπρεπε να αντιδράσει διαφορετικά;
Η Hiam Abbass στον κεντρικό, πρωταγωνιστικό ρόλο είναι για άλλη μια φορά εξαιρετική, όμως από την ταινία περιμέναμε περισσότερα. Και το γεγονός ότι κατά 90% όλη η δράση της ταινίας λαμβάνει χώρα στον περίκλειστο χώρο ενός διαμερίσματος οδηγεί σε μια κατάσταση που ευλόγως το όλον θυμίζει θεατρικό έργο. Over and out.
Η υπόθεση: Σε ένα διαμέρισμα κάπου στη Συρία ενώ έξω μαίνεται ο πόλεμος κι ελεύθεροι σκοπευτές - αλλά και βόμβες - σκορπούν το θάνατο, η Ουμ Γιαζάν είναι μια γυναίκα που προσπαθεί απεγνωσμένα να κρατήσει ενωμένη την οικογένειά της κάτω από εντελώς αντίξοες συνθήκες. Έχει να αντιμετωπίσει βασικές ελλείψεις, όπως εκείνη του νερού, που είναι βασανιστικές. Κάθε έξοδος από το διαμέρισμα ισοδυναμεί με φλερτ με το θάνατο. Παράλληλα, συχνές είναι και οι επισκέψεις ανδρών, που χτυπούν την αμπαρωμένη πόρτα του διαμερίσματος για να μπουν μέσα, με θολές και σκοτεινές προθέσεις. Θα καταφέρει η Ουμ και η οικογένειά της να τη βγάλει καθαρή για άλλη μια μέρα; Πώς θα αντιμετωπίσουν τις ακραίες καταστάσεις που καλούνται να αντιμετωπίσουν; Και θα μπορέσει να επιστρέψει σώος και αβλαβής στο διαμέρισμα ο σύζυγος της Ουμ, κάτι που εκείνη προσδοκά με μεγάλη αγωνία;
Η άποψή μας: Αυτή είναι μια ταινία μυθοπλασίας – ίσως η πρώτη – η οποία μιλάει για τη χαίνουσα πληγή της κατάστασης στη σύγχρονη Συρία, με τον εμφύλιο πόλεμο να μαίνεται ανάμεσα στους υποστηρικτές του Άσαντ και τους αντάρτες υποστηρικτές των Isis. Από τότε που γυρίστηκε πάντως η ταινία έως και σήμερα πολλά πράγματα έχουν αλλάξει σε αυτόν τον πόλεμο όπου εμπλέκονται πολλές εξωτερικές «δυνάμεις», καθόλου όμως η φρίκη ως κατάσταση, μια φρίκη που ολοένα και γιγαντώνεται.
Ο πρωτότυπος τίτλος της ταινίας παίζει με τη λέξη «infuriated», το να γίνεται κάποιος δηλαδή έξω φρενών με τις καταστάσεις που καλείται να αντιμετωπίσει. Και βέβαια, με τη «Συρία» μέσα στον τίτλο τα πράγματα γίνονται πιο ξεκάθαρα σε ότι αφορά τις προθέσεις του σκηνοθέτη. Το σπίτι, ο τόπος ευτυχίας της οικογένειας τον παλιό καιρό, μετατρέπεται σε μια μεγάλη φυλακή. Κανείς δεν μπορεί να βγει από αυτήν γιατί έξω παραμονεύει ο θάνατος. Και κανείς δεν πρέπει να μπει σε αυτήν, όχι κάποιος που δεν ανήκει στην ευρύτερη οικογένεια τουλάχιστον, καθότι μόνο περισσότερο κακό μπορεί να προκαλέσει.
Ωραία όλα αυτά, πραγματικά. Το πρόβλημα με την ταινία του Van Leeuw είναι πως παρά τις αγνές της προθέσεις και την προσπάθεια να (επι)κοινωνήσει στον υπόλοιπο κόσμο το θέμα της Συρίας, δεν τα καταφέρνει εντέλει και τόσο καλά. Ο δημιουργός της από τη μια επιλέγει έναν πολύ ελλειπτικό τρόπο παρουσίασης όλων όσων συμβαίνουν κι από την άλλη σκιαγραφεί τους κακούς με όλα τα κλισέ αυτού του κόσμου. Και λέω «σκιαγραφεί» τους κακούς καθώς ποτέ δεν τους κατονομάζει. Μα ποιοι είναι αυτοί οι κακοί τέλος πάντων; Ο Van Leeuw θέτει μια σειρά από ηθικά διλήμματα που καταπιέζουν τον θεατή. Που τον εκβιάζουν συναισθηματικά. Που οριακά (εντός ορίων) φλερτάρουν με το μελόδραμα. Η σκηνή του βιασμού πχ είναι σκληρή μεν αλλά και γραφική ταυτόχρονα. Εντάξει, καταλαβαίνουμε γιατί τη χρησιμοποιεί ο σκηνοθέτης. Μέσα στο διαμέρισμα – φυλακή, οι πολλοί μπορούν να προστατευθούν πίσω από κλειδωμένες πόρτες ενώ για τη σωτηρία των πολλών ένα μέλος θα βιώσει τα πάνδεινα. Θα πρέπει να... θυσιαστεί. Ακούσια ή εκούσια, δεν έχει σημασία. Είναι ηθικά σωστό αυτό όμως; Μήπως η Ουμ Γιαζάν θα μπορούσε να αντιδράσει διαφορετικά; Μήπως θα έπρεπε να αντιδράσει διαφορετικά;
Η Hiam Abbass στον κεντρικό, πρωταγωνιστικό ρόλο είναι για άλλη μια φορά εξαιρετική, όμως από την ταινία περιμέναμε περισσότερα. Και το γεγονός ότι κατά 90% όλη η δράση της ταινίας λαμβάνει χώρα στον περίκλειστο χώρο ενός διαμερίσματος οδηγεί σε μια κατάσταση που ευλόγως το όλον θυμίζει θεατρικό έργο. Over and out.
Στις δικές μας αίθουσες? Στις 29 Μαρτίου 2018 από την Danaos Films!
