Movies Ltd

Κι αν τελικά είναι εφικτό να μην προδίδουμε τις ιδέες μας;

του Θόδωρου Γιαχουστίδη (@PAOK1969)

Εσείς τι θα κάνατε στη θέση της Παουλίνα;

Ο Santiago Mitre γεννήθηκε στις 4 Δεκεμβρίου 1980 στο Μπουένος Άιρες. Αυτή είναι η δεύτερη μεγάλου μήκους ταινία του μετά το «Ο φοιτητής: Η ιστορία μιας εξεγερμένης γενιάς» (El estudiante, 2011). Τούτη η ταινία αποτελεί ριμέικ της ταινίας του 1960, την οποία είχε σκηνοθετήσει ο Daniel Tinayre. Η ταινία του Mitre έλαβε μέρος στο τμήμα «Εβδομάδα της Κριτικής» του φεστιβάλ Καννών του 2015, όπου και κέρδισε τόσο το Μεγάλο Βραβείο της Επιτροπής, όσο και το βραβείο της FIPRESCI. Ο Mitre βέβαια κέρδισε κι άλλο ένα, πολύ πιο σημαντικό βραβείο, καθώς μέσω της ταινίας γνώρισε το μεγάλο έρωτα της ζωής του, την πανέμορφη πρωταγωνίστριά του Dolores Fonzi, με την οποία συνεχίζουν να είναι ζευγάρι έως σήμερα. Μάλιστα, έχρησε την Fonzi πρωταγωνίστρια και της επόμενης, τελευταίας του ως τώρα, ταινίας του, την οποία θα δούμε μέσα στην τρέχουσα σεζόν και η οποία έκανε πρεμιέρα στο περασμένο φεστιβάλ Καννών, στο τμήμα «Ένα Κάποιο Βλέμμα». Μιλάμε για την ταινία «La Cordillera».

Ο Mitre, εκτός από το γεγονός ότι γράφει μόνος του ή συμμετέχει στη συγγραφή των σεναρίων των δικών του ταινιών, συμβάλλει και στη συγγραφή των σεναρίων ταινιών του συμπατριώτη του, Pablo Trapero. Έτσι λοιπόν η πένα του συνέβαλε στη δημιουργία των ταινιών «Leonera» (2008), «Το αρπαχτικό» (Carancho, 2010) και «Λευκός ελέφαντας» (Elefante blanco, 2012).

Η υπόθεση: Η Παουλίνα είναι μια πολύ όμορφη γυναίκα. Ο καταξιωμένος ανώτατος δικαστής πατέρας της, Φερνάρντο, της έχει προσφέρει μια ζωή γεμάτη ανέσεις. Η Παουλίνα μεγάλωσε σε ένα μεγαλοαστικό περιβάλλον, σε ένα περιβάλλον που πέρα όλων των άλλων, της έκανε βίωμα τη σημασία της έννοιας «δίκαιο» και «σωστό». Τελειώνοντας τις σπουδές της στη Νομική, η Παουλίνα αποφασίζει να κάνει αναστροφή στη ζωή της. Παρατάει τη στρωμένη καριέρα της ως «πολλά υποσχόμενη» δικηγόρος και βάζει πλώρη για μια ξεχασμένη περιοχή της Αργεντινής, στα σύνορα με την Παραγουάη, όπου θα διδάξει «Αγωγή του Πολίτη» σε έναν κατά βάση αναλφάβητο τοπικό πληθυσμό. Ο πατέρας της προσπαθεί να την μεταπείσει. Μάταια.

Η Παουλίνα, με τη συμπαράσταση του εραστή της, του Αλμπέρτο, ξεκινάει το μεγάλο ταξίδι. Ένας από τους μαθητές της είναι ο Τσίρο. Ο Τσίρο τραβάει ζόρι μετά το χωρισμό του από τη Βίβι, η οποία έχει τη στάμπα της «εύκολης». Μην αντέχοντας τις μπηχτές και την καζούρα των κολλητών του, αποφασίζει να τιμωρήσει την... άπιστη, βιάζοντάς την. Κι από λάθος (;) μια νύχτα χωρίς πολλά φώτα, βιάζει την Παουλίνα. Πώς θα διαχειριστεί το βίαιο αυτό συμβάν η ανθρωπίστρια δασκάλα;

Η άποψή μας: Κάποιες ταινίες έχουν ενδιαφέρον για τις συζητήσεις που προκαλούν μετά τη θέασή τους. Προσπερνάνε τον εύκολο και βολικό διαχωρισμό «καλές», «κακές» και δίνουν τροφή για πολύωρες ανταλλαγές απόψεων και έντονους διαλόγους. Κι αυτό που συνήθως αποτελεί το διακύβευμα δεν είναι το πώς γύρισε τη μία συγκεκριμένη σκηνή ο δημιουργός ή το πώς φωτογράφησε με φυσικό ή τεχνητό φως τα πρόσωπα των ηθοποιών του, αλλά ένα ζήτημα ηθικής (κατά βάση) που θέτει στο επίκεντρο της προβληματικής της η ταινία. Εδώ ο Mitre δεν βάζει μόνο ένα ζήτημα ηθικής φύσεως, αλλά... δύο! Πέρα από ένα σωρό άλλα ζητήματα – και πολιτικής – που τίθενται μέσα στο φιλμικό σώμα.

Από τη μια λοιπόν έχουμε τον βιασμό. Μια όμορφη γυναίκα της άρχουσας τάξης πέφτει θύμα μιας από τις πιο βίαιες και επαίσχυντες πράξεις από έναν άσχημο και αγράμματο χωρικό. Από... λάθος (δεν είναι τυχαίο αυτό). Κίνητρο για τον χωρικό, για να προχωρήσει σε αυτήν την ειδεχθή πράξη, η τιμωρία! Θέλει να τιμωρήσει την πρώην κοπέλα του επειδή αρχικά τον παράτησε κι επειδή από εκεί και πέρα η σεξουαλική συμπεριφορά της και οι πολλοί ερωτικοί της σύντροφοι δίνουν το έναυσμα στους φίλους του φτωχού, να τον κοροϊδέψουν. Ο βιασμός λοιπόν ως όργανο τιμωρίας της γυναικείας σεξουαλικότητας. Ώρες συζήτησης μπορούν να προκύψουν από αυτό. Αυτό, όμως, που ενδιαφέρει περισσότερο τον Mitre είναι η αντίδραση της Παουλίνα στον βιασμό της. Η οποία δεν θέλει να τιμωρηθούν οι δράστες! Κι όχι μόνον αυτό: προχωράει και παρακάτω, σε ένα ακόμα πιο καυτό και δύσκολο θέμα ηθικής, το οποίο όμως δεν αποκαλύπτουμε για να μην κάνουμε αλλεπάλληλα σπόιλερ!

Αν ο πατέρας εκφράζει τα μέτρα και τα σταθμά της λογικής, η κόρη εκκινεί από την αφετηρία του συναισθήματος και της δικαιοσύνης. Όπως λέει χαρακτηριστικά η Παουλίνα σε μια από τις πολλές σπουδαίες διαλογικές στιγμές του σεναρίου, καθώς ο πατέρας της ζητάει να πιαστούν οι υπεύθυνοι και να οδηγηθούν στη δικαιοσύνη: «Όταν εμπλέκονται φτωχοί, η δικαιοσύνη δεν ψάχνει την αλήθεια αλλά μόνον ενόχους». Η Παουλίνα αποτελεί μία από τις σπάνιες περιπτώσεις ανθρώπων που κάνουν τις ιδέες τους πράξη. Θέλει πραγματικά να βοηθήσει τους ανθρώπους γιατί αυτό θεωρεί το πιο σημαντικό πράγμα στη ζωή: να μπορεί να βοηθήσει έστω κι έναν άνθρωπο! Η συμπεριφορά της κάπου ξεπερνάει τα ανθρώπινα μέτρα. Γίνεται σύμβολο σχεδόν ανάλογο ενός Μεσσία! Που ήρθε στη γη για να άρει τις αμαρτίες του κόσμου! Όμως, ενώ την εξυψώνει στα ουράνια ο Mitre παράλληλα της δίνει... ελαττώματα.

Σε μια από τις πιο χαρακτηριστικές σκηνές, προς επίρρωσιν του προηγούμενου ισχυρισμού, μέσα στην τάξη, η Παουλίνα λέει στους μαθητές της πως ως δασκάλα δεν είναι όργανο εξουσίας αλλά πως βρίσκεται εκεί για να τους βοηθήσει. Ναι, αλλά θέτει κανόνες. Κι αυτό, όπως της επισημαίνει ο μαθητής της, δεν είναι... δημοκρατία: πως μπορεί να υπάρξει δημοκρατία όταν τους κανόνες της τους θέτει αυτός που έχει εξουσία; Σας λέω, ωραία τα λέει ο Mitre. Αλλά στο κορυφαίο ηθικό ζήτημα δεν μπορώ παρά να πάρω τη θέση του πατέρα κι όχι της κόρης, που προτάσσει ως θαυμαστή ο δημιουργός. Είναι όμως; Είναι θαυμαστή; Εδώ λοιπόν κι αν προκύψουν συζητήσεις. Ενδιαφέρουσα – το λέμε ξανά – η ταινία του Mitre. Πέρα από μια θαυμάσια πρωταγωνίστρια, παίζει και με τον χρόνο και με την οπτική, κατά μία έννοια όπως έκανε ο Alfonso Cuarón στο «Ο Χάρι Πότερ και ο αιχμάλωτος του Αζκαμπάν» και όπως κάνει ο Christopher Nolan στη «Δουνκέρκη».

Επίσης, είναι πολύ έξυπνος ο τρόπος που στήνει την αρχική σκηνή της αντιπαράθεσης πατέρα και κόρης, με τα κοντινά στον ένα που μιλάει και με εντελώς στο περιθώριο τον άλλο. Ωραία ταινία, πραγματικά, αλλά στο ακανθώδες κεντρικό ερώτημα και στην επιλογή της πρωταγωνίστριας δεν μπορούμε παρά να κλοτσήσουμε. Γιατί... άνθρωποι είμαστε. Όχι υπεράνθρωποι...

Στις δικές μας αίθουσες? Στις 7 Σεπτεμβρίου 2017 από την Mikrokosmos