της Ildikó Enyedi. Με τους Alexandra Borbély, Géza Morcsányi, Réka Tenki, Zoltán Schneider, Ervin Nagy, Éva Bata
Και μέσα σε ένα σφαγείο μπορεί να ανθίσει ο έρωτας...
του Θόδωρου Γιαχουστίδη (@PAOK1969) 
«You complete me»!
Αυτή είναι η 7η μεγάλου μήκους ταινία που σκηνοθετεί η Ουγγαρέζα σκηνοθέτιδα Ildikó Enyedi. Αποτέλεσε την ταινία έναρξης του πρόσφατου φεστιβάλ κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, το οποίο έστησε μια πλήρη ρετροσπεκτίβα με όλες της τις ταινίες κι έτσι έδωσε το δικαίωμα στους σινεφίλ να εντρυφήσουν πλήρως στο έργο της. Η αλήθεια είναι πως από την προηγούμενη μεγάλου μήκους ταινία της έχουν περάσει 18 ολόκληρα χρόνια, κάτι που η ίδια δικαιολόγησε στη σκηνή του «Ολύμπιον» προλογίζοντας την ταινία, με το προφανές: δεν μπορούσε να βρει χρήματα για να γυρίσει την ταινία!
Η ταινία έχει καταγράψει σπουδαία φεστιβαλική πορεία ως τώρα – και εννοείται πως το όλον συνεχίζεται! Η παγκόσμια πρεμιέρα της δόθηκε στην περασμένη Berlinale όπου προβλήθηκε στο διαγωνιστικό τμήμα κερδίζοντας τελικά την Χρυσή Άρκτο καλύτερης ταινίας (όπως και το βραβείο της FIPRESCI)! Επίσης, η πρωταγωνίστρια Alexandra Borbély πήρε το βραβείο καλύτερης Ευρωπαίας ηθοποιού στα Ευρωπαϊκά Βραβεία Κινηματογράφου, που απονεμήθηκαν πριν λίγες μέρες και πάλι στο Βερολίνο! Η ταινία αποτελεί την επίσημη πρόταση της Ουγγαρίας για το ξενόγλωσσο Όσκαρ. Κι ένα τιπ γλωσσικό: τα ουγγαρέζικα είναι μια γλώσσα όπου οι λέξεις τονίζονται πάντα στην πρώτη συλλαβή! Και στα ονοματεπώνυμα, πρώτα αναφέρεται το επίθετο και μετά το όνομα. Οπότε, στα ελληνικά, το όνομα της σκηνοθέτιδας είναι Ένιεντι Ίλντικο!
Η υπόθεση: Ο Έντρε είναι ένας μεσήλικας εργένης, με παράλυτο το αριστερό του χέρι. Είναι ο CEO (κατά μία έννοια) σε ένα μεγάλο σφαγείο της Βουδαπέστης κι όλοι οι εργαζόμενοι αναφέρονται σε αυτόν ως «το αφεντικό». Η Μαρία είναι μια κτηνίατρος που πηγαίνει να δουλέψει στο συγκεκριμένο σφαγείο, στον ποιοτικό έλεγχο, ως αντικαταστάτρια της κτηνιάτρου που δούλευε εκεί, η οποία παίρνει άδεια εγκυμοσύνης. Της Μαρίας δεν της αρέσει να την αποκαλούν «Μαρίκα» και κυρίως, να την αγγίζουν. Πάσχει από κάτι σαν Άσπεργκερ. Οι δύο αυτοί μοναχικοί κι εσωστρεφείς άνθρωποι έρχονται κοντά, αλλά (κυρίως εξαιτίας της Μαρίας) τα πράγματα δεν προχωράνε.
Κάποια στιγμή διαπιστώνουν πως κάθε βράδυ βλέπουν και οι δυο τους το ίδιο όνειρο! Σε ένα χιονισμένο δάσος, ένα αρσενικό κι ένα θηλυκό ελάφι, ζουν μαζί. Κάθε βράδυ, κάτι διαφορετικό συμβαίνει με τα ελάφια. Είναι προφανές: τα ελάφια είναι οι ίδιοι! Οι δύσκολοι στην επικοινωνία δύο αυτοί άνθρωποι θα προσπαθήσουν να είναι μαζί όχι μόνο στον ύπνο τους ως ελάφια αλλά και στον... ξύπνιο τους ως εραστές. Θα τα καταφέρουν;
Η άποψή μας: Αυτή είναι μια ταινία από την Ουγγαρία που αποδεικνύει για ακόμα μία φορά τον τελευταίο καιρό πόσο πολύ έχει προχωρήσει το σινεμά της συγκεκριμένης χώρας, πόσο ποικιλόμορφο είναι και πόσο επικεντρωμένο κι εστιασμένο στον άνθρωπο. Αν την αποδομήσουμε στα εξ ων συνετέθη, μπορούμε να δούμε ότι χτίζεται ουσιαστικά με τρία διακριτά μέρη, που ενώνονται το ένα με το άλλο με εξαιρετικό τρόπο. Έχουμε αρχικά τις σκηνές στο σφαγείο. Αυτές χαρακτηρίζονται από άκρατο ρεαλισμό και από τόσο αίμα, που κάποιοι από τους θεατές μπορεί να μην τις αντέξουν (όπως συμβαίνει και με έναν αστυνομικό μέσα στην ταινία, σε μια από τις αρκετές αστείες στιγμές του φιλμ).
Αυτά που βλέπουμε σε αυτό το τμήμα της ταινίας ενέχουν θα λέγαμε και λίγο ρόλο ντοκιμαντέρ. Και εννοείται ότι εμμέσως πλην πολύ σαφώς δείχνουν τη θέση της σκηνοθέτιδος εναντίον της θανάτωσης των ζώων προς ανθρώπινη βρώση. Μετά, έχουμε τις σκηνές των ονείρων. Τα ελάφια στο χιονισμένο δάσος. Το αρσενικό και το θηλυκό. Τα βλέπουμε σε διάφορες φάσεις. Να πλησιάζουν το ένα το άλλο, να τρέχουν, να πίνουν νερό, να τρώνε φύλλα. Αυτές είναι οι πιο όμορφες σκηνές της ταινίας. Είναι υπέροχες και βγάζουν προς τα έξω μια ηρεμία, έναν λυρισμό, μια ποίηση. Φοβερή αντίστιξη και αντιπαράθεση με τις σκηνές στο σφαγείο, έτσι; Και τα δύο, όμως, είναι από τη ζωή βγαλμένα, όπως θα έλεγε και ο Στάθης Παναγιωτόπουλος.
Και μετά, βεβαίως, έχουμε τις σκηνές των δύο μοναχικών ανθρώπων. Των δύο... ανάπηρων: εκείνος σωματικά (το σώμα του τίτλου), εκείνη ψυχικά (η ψυχή του τίτλου)... Που εργάζονται στο σφαγείο και ονειρεύονται το ίδιο όνειρο κάθε φορά. Εδώ, την προσοχή μας τραβάει κυρίως η Μαρία. Η Μαρία που έχει πρόβλημα οικειότητας και συμπεριφοράς, που πάει σε ψυχίατρο για να το λύσει, που μόνη της καταλαβαίνει τι πρέπει να κάνει, δημοσίως, όμως, φαίνεται πιο «ξύλινη» κι από ένα δέντρο, πιο ψυχρή από τον ίδιο τον πάγο! Οι συναντήσεις των δύο είναι γεμάτες αμηχανία, αλλά είναι ολοφάνερο πως αρέσουν ο ένας στον άλλο. Όταν, παρά την υπεράνθρωπη για τα δεδομένα της προσπάθεια να «τα φτιάξει» με τον Έντρε, αποτυγχάνει, η Μαρία αποφασίζει να κάνει κάτι πολύ δραστικό, αποφασιστικό και (σε άλλες ταινίες) τελεσίδικο. Όχι όμως εδώ, όχι σε αυτήν την ταινία. Σε αυτήν την ταινία αποτελεί απλώς την συγκλονιστικότερη σκηνή της. Γιατί αυτή η ταινία αποφασίζει να «διασκεδάσει» την αβάσταχτη ελαφρότητα του είναι με μπόλικο, ιδιότροπο χιούμορ!
Ένα τραγούδι που ξαφνικά παύει να παίζει στο cd κι ένα τηλεφώνημα που το περιμέναμε τόσο πολύ, δίνουν ετυμηγορία ζωής. Και ναι, υπάρχουν απόπειρες αυτοκτονίας που μπορούν να βγάλουν γέλιο. Και λύτρωση! Στην κυριολεξία! Τώρα, γιατί την απόπειρα την κάνει η γυναίκα κι αν αυτό είναι φεμινιστικό κτλ, είναι λίγο too much για να ασχοληθούμε σοβαρά μαζί του, σωστά; Αλλά μιας που παντού ελλοχεύει η δικτατορία της πολιτικής ορθότητας, θα τα ακούσετε και αυτά. Και μπορεί και να συμφωνήσετε. Ασχέτως αν προφανώς εντελώς άλλοι είναι οι στόχοι της σκηνοθέτιδας... Χιούμορ υπάρχει παντού στην ταινία, ευτυχώς. Και με την ψυχίατρο της εταιρίας, και με το φοβερό μνημονικό της Μαρίας, και με το ότι το πρώτο τραγούδι που διαλέγει να ακούσει η Μαρία προκειμένου να κοινωνικοποιηθεί (σύμφωνα με παραίνεση του ψυχιάτρου της) είναι ένα βαρύ trash metal! Ευτυχώς, τη λύση δίνει η... Laura Marling και το «What he wrote»!
Όμορφη ταινία, με ιδιαίτερο ρομαντικό χαρακτήρα, με μέτρια (μη) ερμηνεία από τον άνδρα πρωταγωνιστή, με σπουδαία τη γυναίκα πρωταγωνίστρια, μια ταινία που ίσως να μην χρειαζόταν τόσες πολλές λεπτομέρειες από τις σκηνές στο σφαγείο, σκηνές οι οποίες ενδεχομένως να «πετάξουν έξω» κάποιους από τους θεατές. Ναι, αλλά ένα ατελείωτο «σφαγείο» δεν είναι η ζωή μας; Αυτή είναι η κατάληξη – έτσι ή αλλιώς. Το θέμα είναι: θα ζήσεις απλά ως υπάλληλος στο σφαγείο όπου θα έρθει κάποια στιγμή και η δική σου η σειρά να αφήσεις το αίμα σου; Ή θα κάνεις το όνειρο πραγματικότητα;
Μια παράδοξη, πολύ γλυκιά, πολύ σκληρή, πολύ ανθρώπινη ρομαντική κομεντί, καμία σχέση με παραγωγές made in Hollywood! Και κατορθώνει να είναι και άκρως προσβάσιμη από το «μεγάλο κοινό», χωρίς να είναι κακώς εννοούμενα «κουλτουριάρικη». Ευρώπη παιδί μου.
Η υπόθεση: Ο Έντρε είναι ένας μεσήλικας εργένης, με παράλυτο το αριστερό του χέρι. Είναι ο CEO (κατά μία έννοια) σε ένα μεγάλο σφαγείο της Βουδαπέστης κι όλοι οι εργαζόμενοι αναφέρονται σε αυτόν ως «το αφεντικό». Η Μαρία είναι μια κτηνίατρος που πηγαίνει να δουλέψει στο συγκεκριμένο σφαγείο, στον ποιοτικό έλεγχο, ως αντικαταστάτρια της κτηνιάτρου που δούλευε εκεί, η οποία παίρνει άδεια εγκυμοσύνης. Της Μαρίας δεν της αρέσει να την αποκαλούν «Μαρίκα» και κυρίως, να την αγγίζουν. Πάσχει από κάτι σαν Άσπεργκερ. Οι δύο αυτοί μοναχικοί κι εσωστρεφείς άνθρωποι έρχονται κοντά, αλλά (κυρίως εξαιτίας της Μαρίας) τα πράγματα δεν προχωράνε.
Κάποια στιγμή διαπιστώνουν πως κάθε βράδυ βλέπουν και οι δυο τους το ίδιο όνειρο! Σε ένα χιονισμένο δάσος, ένα αρσενικό κι ένα θηλυκό ελάφι, ζουν μαζί. Κάθε βράδυ, κάτι διαφορετικό συμβαίνει με τα ελάφια. Είναι προφανές: τα ελάφια είναι οι ίδιοι! Οι δύσκολοι στην επικοινωνία δύο αυτοί άνθρωποι θα προσπαθήσουν να είναι μαζί όχι μόνο στον ύπνο τους ως ελάφια αλλά και στον... ξύπνιο τους ως εραστές. Θα τα καταφέρουν;
Η άποψή μας: Αυτή είναι μια ταινία από την Ουγγαρία που αποδεικνύει για ακόμα μία φορά τον τελευταίο καιρό πόσο πολύ έχει προχωρήσει το σινεμά της συγκεκριμένης χώρας, πόσο ποικιλόμορφο είναι και πόσο επικεντρωμένο κι εστιασμένο στον άνθρωπο. Αν την αποδομήσουμε στα εξ ων συνετέθη, μπορούμε να δούμε ότι χτίζεται ουσιαστικά με τρία διακριτά μέρη, που ενώνονται το ένα με το άλλο με εξαιρετικό τρόπο. Έχουμε αρχικά τις σκηνές στο σφαγείο. Αυτές χαρακτηρίζονται από άκρατο ρεαλισμό και από τόσο αίμα, που κάποιοι από τους θεατές μπορεί να μην τις αντέξουν (όπως συμβαίνει και με έναν αστυνομικό μέσα στην ταινία, σε μια από τις αρκετές αστείες στιγμές του φιλμ).
Αυτά που βλέπουμε σε αυτό το τμήμα της ταινίας ενέχουν θα λέγαμε και λίγο ρόλο ντοκιμαντέρ. Και εννοείται ότι εμμέσως πλην πολύ σαφώς δείχνουν τη θέση της σκηνοθέτιδος εναντίον της θανάτωσης των ζώων προς ανθρώπινη βρώση. Μετά, έχουμε τις σκηνές των ονείρων. Τα ελάφια στο χιονισμένο δάσος. Το αρσενικό και το θηλυκό. Τα βλέπουμε σε διάφορες φάσεις. Να πλησιάζουν το ένα το άλλο, να τρέχουν, να πίνουν νερό, να τρώνε φύλλα. Αυτές είναι οι πιο όμορφες σκηνές της ταινίας. Είναι υπέροχες και βγάζουν προς τα έξω μια ηρεμία, έναν λυρισμό, μια ποίηση. Φοβερή αντίστιξη και αντιπαράθεση με τις σκηνές στο σφαγείο, έτσι; Και τα δύο, όμως, είναι από τη ζωή βγαλμένα, όπως θα έλεγε και ο Στάθης Παναγιωτόπουλος.
Και μετά, βεβαίως, έχουμε τις σκηνές των δύο μοναχικών ανθρώπων. Των δύο... ανάπηρων: εκείνος σωματικά (το σώμα του τίτλου), εκείνη ψυχικά (η ψυχή του τίτλου)... Που εργάζονται στο σφαγείο και ονειρεύονται το ίδιο όνειρο κάθε φορά. Εδώ, την προσοχή μας τραβάει κυρίως η Μαρία. Η Μαρία που έχει πρόβλημα οικειότητας και συμπεριφοράς, που πάει σε ψυχίατρο για να το λύσει, που μόνη της καταλαβαίνει τι πρέπει να κάνει, δημοσίως, όμως, φαίνεται πιο «ξύλινη» κι από ένα δέντρο, πιο ψυχρή από τον ίδιο τον πάγο! Οι συναντήσεις των δύο είναι γεμάτες αμηχανία, αλλά είναι ολοφάνερο πως αρέσουν ο ένας στον άλλο. Όταν, παρά την υπεράνθρωπη για τα δεδομένα της προσπάθεια να «τα φτιάξει» με τον Έντρε, αποτυγχάνει, η Μαρία αποφασίζει να κάνει κάτι πολύ δραστικό, αποφασιστικό και (σε άλλες ταινίες) τελεσίδικο. Όχι όμως εδώ, όχι σε αυτήν την ταινία. Σε αυτήν την ταινία αποτελεί απλώς την συγκλονιστικότερη σκηνή της. Γιατί αυτή η ταινία αποφασίζει να «διασκεδάσει» την αβάσταχτη ελαφρότητα του είναι με μπόλικο, ιδιότροπο χιούμορ!
Ένα τραγούδι που ξαφνικά παύει να παίζει στο cd κι ένα τηλεφώνημα που το περιμέναμε τόσο πολύ, δίνουν ετυμηγορία ζωής. Και ναι, υπάρχουν απόπειρες αυτοκτονίας που μπορούν να βγάλουν γέλιο. Και λύτρωση! Στην κυριολεξία! Τώρα, γιατί την απόπειρα την κάνει η γυναίκα κι αν αυτό είναι φεμινιστικό κτλ, είναι λίγο too much για να ασχοληθούμε σοβαρά μαζί του, σωστά; Αλλά μιας που παντού ελλοχεύει η δικτατορία της πολιτικής ορθότητας, θα τα ακούσετε και αυτά. Και μπορεί και να συμφωνήσετε. Ασχέτως αν προφανώς εντελώς άλλοι είναι οι στόχοι της σκηνοθέτιδας... Χιούμορ υπάρχει παντού στην ταινία, ευτυχώς. Και με την ψυχίατρο της εταιρίας, και με το φοβερό μνημονικό της Μαρίας, και με το ότι το πρώτο τραγούδι που διαλέγει να ακούσει η Μαρία προκειμένου να κοινωνικοποιηθεί (σύμφωνα με παραίνεση του ψυχιάτρου της) είναι ένα βαρύ trash metal! Ευτυχώς, τη λύση δίνει η... Laura Marling και το «What he wrote»!
Όμορφη ταινία, με ιδιαίτερο ρομαντικό χαρακτήρα, με μέτρια (μη) ερμηνεία από τον άνδρα πρωταγωνιστή, με σπουδαία τη γυναίκα πρωταγωνίστρια, μια ταινία που ίσως να μην χρειαζόταν τόσες πολλές λεπτομέρειες από τις σκηνές στο σφαγείο, σκηνές οι οποίες ενδεχομένως να «πετάξουν έξω» κάποιους από τους θεατές. Ναι, αλλά ένα ατελείωτο «σφαγείο» δεν είναι η ζωή μας; Αυτή είναι η κατάληξη – έτσι ή αλλιώς. Το θέμα είναι: θα ζήσεις απλά ως υπάλληλος στο σφαγείο όπου θα έρθει κάποια στιγμή και η δική σου η σειρά να αφήσεις το αίμα σου; Ή θα κάνεις το όνειρο πραγματικότητα;
Μια παράδοξη, πολύ γλυκιά, πολύ σκληρή, πολύ ανθρώπινη ρομαντική κομεντί, καμία σχέση με παραγωγές made in Hollywood! Και κατορθώνει να είναι και άκρως προσβάσιμη από το «μεγάλο κοινό», χωρίς να είναι κακώς εννοούμενα «κουλτουριάρικη». Ευρώπη παιδί μου.
Στις δικές μας αίθουσες? Στις 14 Δεκεμβρίου 2017 από την Strada Films
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η δική σου κριτική