Movies Ltd

του Θόδωρου Γιαχουστίδη (@PAOK1969)

No country for gunmen...

Ο 45χρονος Ben Affleck είναι, αυτό που λέμε, χολιγουντιανός σταρ. Το γεγονός ότι σε καμία ταινία του δεν έχει αποδείξει πως μπορεί να μας καταπλήξει υποκριτικά (ή για να το πούμε πιο απλά, δεν είναι καλός ηθοποιός βρε αδελφέ!) δεν σημαίνει ότι είναι αδιάφορος. Ίσα – ίσα, είναι συμπαθέστατος και σε κάθε ταινία του, παρά το γεγονός ότι τον βλέπεις να παίζει το ίδιο πράγμα με άλλα ρούχα (!!!) κατορθώνει να τη βγάζει καθαρή. Εκτός όμως από το να πληρώνεται για να λάμπει μπροστά από την κάμερα έχει βρεθεί και πίσω από αυτήν. Αυτή λοιπόν είναι η τέταρτη μεγάλου μήκους ταινία που σκηνοθετεί. Η σκηνοθετική του καριέρα ξεκίνησε με το «Χωρίς ίχνη» (Gone Baby Gone, 2007). Για τον γράφοντα η πρώτη του είναι και η καλύτερή του. Ίσως να φταίει το γεγονός ότι είναι και η μοναδική στην οποία δεν... πρωταγωνιστεί ο ίδιος (ούτε καν εμφανίζεται στην ταινία) – βέβαια, το βασικό πρωταγωνιστικό ρόλο κρατάει ο αδελφός του, ο Casey – οικογενειοκρατία – τι να κάνεις! Ακολούθησε το «The Town» (2010), στο οποίο τα πήγε αρκούντως καλά, γυρίζοντας εντέλει τη δικιά του «Ένταση». Μετά, ήρθε η σειρά της «Επιχείρηση: Argo» (Argo, 2012), της πιο προσβάσιμης, της πιο εμπορικής και της πιο αμερικάνικης – πατριωτικής, της φιλμογραφίας του. Κέρδισε το Όσκαρ καλύτερης ταινίας για αυτήν – την πιο μέτρια ταινία, που σκηνοθέτησε. Και μετά, ήρθε η σειρά του «Live by Night»...

Στην ταινία «Ο νόμος της νύχτας» συναντά ξανά τον συγγραφέα πάνω στον οποίο βασίστηκε για να προκύψει το «Gone Baby Gone», τον Dennis Lehane. Να σημειώσουμε πως σε βιβλία του Lehane βασίστηκαν τα αριστουργήματα «Σκοτεινό ποτάμι» (Mystic River, 2003) του Clint Eastwood και «Το νησί των καταραμένων» (Shutter Island, 2010) του Martin Scorsese. Τέλος, να αναφέρουμε πως μεταξύ των παραγωγών της ταινίας συναντάμε και τον Leonardo di Caprio, που για κάποιο χρονικό διάστημα ακουγόταν πως θα ήταν ο πρωταγωνιστής της!

Η υπόθεση: Ο Τζο Κάφλιν είναι ένας Ιρλανδικής καταγωγής Αμερικάνος. Απογοητευμένος από όσα βλέπει κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου ως εθελοντής στα πεδία μαχών της Ευρώπης, επιστρέφει στην ιδιαίτερη πατρίδα του, τη Βοστόνη, αποφασισμένος να μην δέχεται πλέον διαταγές από κανέναν. Μαζί με δύο κολλητούς του ιταλικής καταγωγής ξεκινά ένα μπαράζ ληστειών, έχοντας ως «πληροφοριοδότη» την αγαπημένη του, την Έμα, η οποία τυγχάνει να είναι και η «επίσημη» ερωμένη του ενός από τους δύο γκάνγκστερ που κυριαρχούν στη Βοστόνη! Όταν μία τέτοια ληστεία πάει στραβά θα συλληφθεί και θα εκτίσει ποινή τριών ετών στη φυλακή. Ποινή πολύ μικρότερη από αυτήν που θα «έτρωγε» αν δεν επενέβαινε ο αστυνομικός διευθυντής της πόλης, που τυγχάνει να είναι... πατέρας του!

Όταν αποφυλακίζεται ο Τζο αποφασίζει να προσφέρει τις υπηρεσίες του στον Ιταλό γκάνγκστερ – βαρόνο της πόλης του. Εκείνος τον στέλνει στην Τάμπα της Φλόριντας, προκειμένου να πάρει τον έλεγχο της βασικής «επιχειρηματικής» δραστηριότητας του αφεντικού του, που είναι η παραγωγή και η διακίνηση τεράστιων ποσοτήτων από ρούμι. Είναι η εποχή της ποτοαπαγόρευσης και οι μαφιόζοι βγάζουν λεφτά κυρίως από το αλκοόλ. Στην Τάμπα θα γνωρίσει την Γκρασιέλα, μια γυναίκα που θα τον κάνει να ξεχάσει την Έμα. Και θα κληθεί να αντιμετωπίσει τον... ανταγωνισμό, τον τοπικό αστυνομικό διευθυντή, την ανανήψασα Χριστιανή κόρη του, την Κου Κλουξ Κλαν και τον ρατσισμό των WASP. Ο Τζο απολαμβάνει τη χλιδή, την ένταση και την κακή φήμη του παρανόμου. Όμως, η ζωή στη σκοτεινή πλευρά έχει το τίμημά της...

Η άποψή μας: Είναι λογικό οι πολίτες των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής να φτάσουν να βγάλουν Πρόεδρο της χώρας τον Donald Trump (!!!) και να επαίρονται ότι είναι η μοναδική πλέον υπερδύναμη στον πλανήτη. Δείτε την πορεία της χώρας μέσα στην ιστορία. Αφού οι Λευκοί δυνάστες εξολόθρευσαν τους Ινδιάνους, άρχισαν να παράγουν πλούτο. Και που βασίστηκαν; Στη Δύση των ανοιχτών συνόρων. Στις ευκαιρίες που ανοιγόταν ολοένα και πιο δυτικά, σε ανεξερεύνητα αρχικά μονοπάτια. Στους χρυσοθήρες. Στους καουμπόηδες. Στους ανθρώπους που έλυναν τις διαφορές του μέσα από τις κάννες των όπλων. Σε καμιά χώρα του κόσμου δεν υπάρχει τόσο ριζωμένη κουλτούρα οπλοκατοχής! Μετά, ξεκίνησε το δουλεμπόριο. Η εκμετάλλευση της εργατικής δύναμης των Αφροαμερικάνων. Σκλαβοπάζαρα. Ρατσισμός. Και η ανθρώπινη ζωή να μην αξίζει ούτε καν όσο η ζωή ενός αλόγου ή ενός καλού σκύλου. Κι έγινε ο εμφύλιος πόλεμος. Και νίκησαν οι... καλοί!

Και δώστου ο καπιταλισμός να δίνει ρέστα! Το Αμερικάνικο Όνειρο να γίνεται εμφατικά γνωστό σε όλα τα μήκη και πλάτη του κόσμου. Και να συρρέουν μετανάστες από παντού! Φτηνό εργατικό δυναμικό. Αλλά και κατακάθια, οπορτούνες (μουάχαχαχαχα), τυχοδιώκτες. Και να προκύπτει ο όρος «οργανωμένο έγκλημα». Και οι γκάνγκστερ να θησαυρίζουν από παράνομες δραστηριότητες. Και κάθε μέρα να σκοτώνεται κόσμος για τη διανομή της πίτας. Μια χώρα που θεμελιώθηκε και χτίστηκε από ληστές, δολοφόνους, βιαστές, συντηρητικούς, παρανόμους. Με μεγάλες αντιστάσεις, δεν λέω, αλλά με κυρίαρχο το κακό. Πώς να μην βγει ο Trump πρόεδρος. Ώ ρε μάνα...

Ε, λοιπόν, ο Ben Affleck ήθελε να γυρίσει ένα νουάρ που να λαμβάνει χώρα σε μια κρίσιμη περίοδο για τις ΗΠΑ. Από τη μία, πιένες για το οργανωμένο έγκλημα, που θησαύριζε λόγω ποτοαπαγόρευσης, από την άλλη, η Μεγάλη Ύφεση, το οικονομικό κραχ και όλα τα συμπαρομαρτούντα, που καμία επίδραση δεν είχαν στους γκάνγκστερ! Ίσα – ίσα, σε δύσκολες για τη χώρα στιγμές, έβγαζαν περισσότερα χρήματα! Και στη μέση, ένας άνθρωπος γειωμένος από όσα είδε στον Μεγάλο Πόλεμο, να μην θέλει να ταιριάξει σε κλισαρισμένες περιγραφές. Ναι, έγινε παράνομος από επιλογή, αλλά δεν ήθελε να «φιλάει δαχτυλίδια». Ναι, μπορούσε να έχει όποια γυναίκα ήθελε αλλά ήταν ρομαντικός. Ναι, μπορούσε να πυροβολήσει τον οποιοδήποτε έμπαινε στο δρόμο του αλλά ήταν... καλό παιδί!

Παρασύρθηκα, με συγχωρείτε. Έπαθα... Ben Affleck! Ο Ben διάβασε αρχικά το βιβλίο του Lehane. Από πολλούς από τους διαλόγους μέσα στην ταινία καταλαβαίνουμε πως το βιβλίο, η πρώτη ύλη της ταινίας, είναι εξαιρετικό! Εννοείται ότι δεν έχουμε διαβάσει το βιβλίο, όπως και το 99,99% των ανθρώπων που θα δουν την ταινία. Καταλαβαίνεις, όμως, πως σίγουρα είναι σπουδαίο. Ενθουσιασμένος από τη γραφή, καταλαβαίνουμε εμείς που έχουμε μπροστά μας το τελικό προϊόν, προσπάθησε να «χωρέσει» όσο το δυνατόν περισσότερο βιβλίο στην ταινία. Αποτέλεσμα: η ταινία ανοίγεται σε πάμπολλες υποπλοκές κι αφήνει στον θεατή την αίσθηση του out of focus. Πολλά πράγματα ρε φίλε μέσα! Πολλά... επεισόδια! Μια τηλεοπτική σειρά σκηνοθετημένη από τον Scorsese, με βάση το συγκεκριμένο υλικό και το συγκεκριμένο βιβλίο, θα έσκιζε!

Όχι ότι ο Affleck – σκηνοθέτης δεν κάνει φιλότιμες προσπάθειες. Και εξ ορισμού θεωρούμε πως δεν πήγε για αρπαχτή ο άνθρωπος: οι προθέσεις του είναι εκ προοιμίου καλές. Εντέλει, όμως, την πατάει. Ενδεικτικό μεταξύ των άλλων είναι το γεγονός ότι η κορύφωση έρχεται κανά δεκάλεπτο πριν το φινάλε της ταινίας, σε ένα ξεκαθάρισμα λογαριασμών που οφείλει πολλά στο αντίστοιχο του τρίτου «Νονού»! Ό,τι ακολουθεί απλά «χαλάει» τον ρυθμό κι εντέλει τον θεατή. Κι ενώ είναι σημαντικά όσα ακολουθούν, φαντάζουν πρόχειρα, βιαστικά, ατάκτως ερριμμένα, με τελικό στόχο το φινάλε της ταινίας να είναι ίδιο (;) με το φινάλε του βιβλίου (αν και, όπως διαβάσαμε, υπάρχουν μερικές μικρές διαφορές). Από εκεί και πέρα, ένα – ακόμα – από τα προβλήματα της ταινίας είναι πως ο Affleck – σκηνοθέτης δεν αφήνει τον Affleck – ηθοποιό να «λερωθεί» τόσο όσο επιβάλει ο ρόλος του γκάνγκστερ που υποδύεται. Με το clean cut παρουσιαστικό του και την ανημπόρια του την ερμηνευτική ο Τζο του Affleck δεν σε... ψήνει παρά τις τόσο ελκυστικές αντιφάσεις του. Κι άλλο πρόβλημα για τον θεατή: να συμπαθήσει τον γκάνγκστερ και να ταυτιστεί μαζί του; Μα αφού είναι γκάνγκστερ! Και ο αντιηρωισμός του είναι πολύ... βολικός.

Τεςπα, η ταινία βλέπεται με μεγάλο ενδιαφέρον παρά τα προβλήματά της. Είναι αυτό το μεγάλο σινεμά ρε παιδί μου, που θα σε διασκεδάσει και – αν την ψάχνεις παραπάνω – θα σε κάνει να αναρωτηθείς «what if». Τι θα μας προέκυπτε με έναν εμπειρότερο σκηνοθέτη; Ή με πιο τριμαρισμένο σενάριο; Ή με κάποιον άλλο πρωταγωνιστή; Κατασκευαστικά η ταινία εννοείται πως είναι άψογη. Από τη μαγική διεύθυνση φωτογραφίας του Robert Richardson και την όμορφη μουσική που έγραψε ο Harry Gregson-Williams μέχρι το μοντάζ, την καλλιτεχνική διεύθυνση, τα... κοστούμια, το μέικ απ, όλα είναι άψογα. Και οι ερμηνείες, εντάξει, δεν βλέπουμε και καμιά tour de force αλλά μια χαρά είναι όλες, με τις γυναίκες να ξεχωρίζουν: τόσο η Zoe Saldana όσο και η Sienna Miller είναι σπουδαίες στους ρόλους τους. Για την Elle Fanning δεν έχω αποφασίσει ακόμα αν ξέρει να παίζει ή αν η εξωγήινη ομορφιά της, της επιτρέπει να μας τρολάρει! Ο Chris Cooper κλασικά ξεχωρίζει αλλά θαρρείς πως μένει ουσιαστικά αναξιοποίητος ως χαρακτήρας... «Μετανοείτε», ακούγεται συχνά – πυκνά μέσα στην ταινία. Όπως και «Ο παράδεισος είναι εδώ, αυτό που ζούμε, πάνω στη γη». «Πώς γαμώτο τον κάναμε κόλαση;». Ωραία ταινία, δεν θα... μετανιώσετε αν τη δείτε!