Movies Ltd

του zerVo (@moviesltd)

Είναι η τρίτη φορά μέσα στα τελευταία τρία χρόνια, που η προσωπικότητα του Φριτζ Μπάουερ απεικονίζεται σε ταινία, γεγονός που δείχνει και το τεράστιο μέγεθος της σημασίας του, στην καταγραφή της νεότερης ιστορίας της Γερμανίας. Πιθανότατα δηλαδή η Αλεμάνια κινηματογραφία να επιχειρεί μέσα από έργα όπως το παρόν Der Staat Gegen Fritz Bauer και το περσινό Im Labyrinth des Schweigens, αλλά και το τηλεοπτικής υφής και πολύ πιο στοχευμένο στα πραγματικά περιστατικά και με λιγότερους μυθοπλαστικούς χαρακτήρες The General, να γνωρίσει την πολυδιάστατη περσόνα στον νεότερο κοινό, που ενδεχόμενα δεν την γνωρίζει, χρησιμοποιώντας αρκετά στοιχεία της δράσης του ως κληροδοτήματα θάρρους, επιμονής και μαχητικότητας. Αντίστοιχη περίπτωση αυταπάρνησης στην δική μας ιστορία, σε παρόμοιες περιόδους σκοτεινές και υποχθόνιες, μπορώ να φέρω κατά νου του Χρήστου Σαρτζετάκη, που για εκείνον όμως καμία ταινία (ελληνική) δεν έχει κάνει αναφορά ώστε να την γνωστοποιήσει σε μεγάλη μερίδα του κοινού.

Στα τέλη της δεκαετίας του 50, ακόμη η Γερμανία παλεύει να σταθεί στα πόδια της μετά την καταστροφή που υπέστη κατά τον Δεύτερο Μεγάλο Πόλεμο, με τα υψηλόβαθμα πόστα στις πιο σημαντικές κρατικές υπηρεσίες να έχουν αποσπάσει πρόσωπα φίλια στο παλαιό καθεστώς των Ναζί, που κατάφεραν με τεχνάσματα να αποφύγουν τις διώξεις και να θεωρούνται πλέον σεβάσμιοι πολίτες. Μια από τις εξαιρέσεις του κανόνα, αποτελεί ο ηλικιωμένος πλέον διευθυντής της εισαγγελίας της Φρανκφούρτης, Εβραϊκής καταγωγής, Φριτζ Μπάουερ, που εν καιρώ πολέμου κατέφυγε στο εξωτερικό γλυτώνοντας από τα κρεματόρια, έχει όμως επιστρέψει δίνοντας υπόσχεση στον εαυτό του να πολεμήσει με όσες δυνάμεις έχει, για να τιμωρήσει όσο το δυνατόν περισσότερους εγκληματίες συμπατριώτες του. Τα εμπόδια όμως που καλείται να υπερκεράσει, σπαρμένα στο διάβα του κατά βάση από τους στενότερους του συνεργάτες, θα τον οδηγήσουν μισό βήμα από το να παραιτηθεί και να εγκαταλείψει την προσπάθεια.

Μεταξύ των φακέλων των εγκληματιών που μελετά στο γραφείο του, κυρίαρχη θέση κατέχει εκείνος του βασανιστή Άντολφ Άιχμαν, που έχει καταφέρει να το σκάσει μακρυά από το χέρι του Νόμου στην φίλοναζιστική Νότια Αμερική, ξεκινώντας μια καινούργια ζωή στο μακρινό Μπουένος Άιρες. Στοίχημα ζωής είναι για τον Μπάουερ να βρει εκείνες τις αποδείξεις που πιστοποιούν την παρουσία του στην Αργεντινή, που θα οδηγήσουν τις αστυνομικές αρχές στην σύλληψη και έκδοση του στην Γερμανία για να δικαστεί. Αρχές που λειτουργώντας διεφθαρμένα όμως παραπλανούν τον εισαγγελέα, που πλέον θα αναγκαστεί να στραφεί για βοήθεια στις μυστικές υπηρεσίες του Ισραήλ, που επίσης από την μεριά τους αναζητούν τον εμπνευστή του Ολοκαυτώματος. Κίνηση που αν αποκαλυφθεί, ενδεχόμενα στην προβληματικής και συντηρητικής νομοθεσίας Γερμανία, θα τον καταστήσει ως προδότη!

Αν και ήδη για το σύνολο σχεδόν του καθημερινού του περίγυρου στο δικαστήριο, η προσωπικότητα του θεωρείται ως προβληματική και πολύ κοντινή στην παράνοια. Καλούμενος να ανταπεξέλθει της λοιδορίας των δικαστικών, αλλά και να ξεπεράσει τις υπαρκτές απειλές για την ζωή του, ο Μπάουερ, πρέπει σε αυτό το βασίλειο του εκφυλισμού, να βρει συμμάχους που θα συμπαρασταθούν στον αγώνα του. Και ένας τέτοιος μοιάζει ο παλιός του μαθητής και προοδευτικών αντιλήψεων νομικός, Καρλ Άουγκερμαν, που θα δείξει πρόθυμος να του συμπαρασταθεί, ακόμη κι αν κάτι τέτοιο αποδειχθεί μοιραίο, τόσο για τον ίδιο και την οικογένεια του.

Στην πραγματικότητα η ταινία που υπογράφει ο Lars Kraume, σκηνοθέτης της νέας γενιάς του Γερμανικού σινεμά που καμία από τις πέντε προηγούμενες δημιουργίες του δεν προβλήθηκε ποτέ στα μέρη μας, ακολουθεί πιστά την γραμμική καταγραφή πραγματικών ιστορικών γεγονότων, προσθέτοντας εμβόλιμα φανταστικά στοιχεία, ικανά να ανεβάσουν το δραματουργικό επίπεδο και την περαιτέρω μελέτη του χαρακτήρα του Κυρίου Γενικού. Κατά κύριο λόγο αναφέρομαι στην φημολογούμενη ομοφυλοφιλική δράση του Μπάουερ κατά την περίοδο της εξορίας του στην Δανία, πράξη παράνομη σύμφωνα με το άρθρο 175 του κονσερβαρισμένου ποινικού κώδικα, που η αλήθεια είναι δημιουργεί μια όμορφη συνθήκη για την υποιστορία που εξελίσσεται ταυτόχρονα, με τον ομορφονιό οικογενειάρχη, πλην κλειδωμένο στα ερωτικά πάθη του προστατευόμενο, που εντέλει και με την ριζοσπαστική στάση του, θα δώσει έναν παραπάνω λόγο στον προϊστάμενο του να μην υποκύψει στις πιέσεις των άσπονδων φίλων.

Το περιβάλλον που ζωγραφίζει ο Kraume για να περιτυλίξει το στόρι του, καθαρόαιμα μετα-Βαιμαρικό και αρτιστικά άψογο, μονομιάς ταξιδεύει την ματιά από τους βαριούς τοίχους της εισαγγελίας στα τρανσέξουαλ πορνεία της εποχής, αν και τα εκτός Γερμανίας πλάνα σε Αργεντίνα και Ιερουσαλήμ προδίδουν πως δεν υπήρχαν και πολλοί παράδες για λήψεις στις πραγματικές τοποθεσίες. Οργάνωση παραγωγής που γενικά παίρνει καλό βαθμό, αναπαριστώντας μια χώρα ακόμη σε αναταραχή και αναζήτηση ταυτότητας μετά την ολοκληρωτική καταστροφή, ακόμη υποταγμένη πάντως τόσο στο καλά ριζωμένο Ναζί παρελθόν, όσο και στις προσταγές των νικητών του πολέμου, που περιορίζουν τις ελευθερίες των κινήσεων ενός κράτους κυρίαρχου. Αμφιβάλλω αν οι Γερμανοί καταλάβουν πάντως, πως η σημερινή στάση της δικής τους χώρας, παντελώς άδικα, έχει φέρει σε θέση απόγνωσης κάποιες πάμφτωχες γωνιές της τάχαμου "Ένωσης", σε ένα πραγματικό ρεπρίζ της πλήρως αδύναμης θέσης τους στην ταινία.

Δεδομένα το στοιχείο που μένει καρφωμένο στον νου, μετά το πέρας της προβολής του Fritz Bauer, που απέσπασε έξι βραβεία ποιότητας από την Γερμανική Ακαδημία Σινεμά, είναι ο ίδιος ο ηθοποιός που τον υποδύεται, ο βετεράνος πλέον Burghart Klaussner, που έχουμε δει ξανά τόσο στο σαχλαμαρικό Goodbye Lenin όσο και στην αριστουργηματική Das Weisse Band του Haneke και εδώ ξαναγγίζει θεόρατα επίπεδα υποκριτικής δεινότητας, γινόμενος ένα με τον ρόλο. Εκφραστικός, χειμαρρώδης, νευρωσικός αλλά και καταθλιπτικός, ευθυτενής μα και μελαγχολικός συνάμα μπροστά στις δυσκολίες, επιθετικός όσο και στοργικά πατρικός, ο βραβευμένος ηθοποιός πετυχαίνει μια απίθανη και ρεαλιστική ερμηνεία, έχοντας στο πλευρό του υποστηρικτικά έναν έξοχο Ronald Zehrfeld (βραβείο Lola β' ρολου) ως του ρόλου κλειδί, του έγκλειστου στο κελί του ερωτικού του πάθους βοηθού.

Και η τρίτη παραγωγή, αναφερόμενη στα επιτεύγματα μιας προσωπικότητας πολυσχιδούς, γεμάτης εμμονές και τάσεις, είναι άξια αναφοράς και φυσικά δικαιούται παρακολούθησης, ειδικά έχοντας πάρει την απόφαση να κινηθεί και σε μονοπάτια που ενδεχόμενα θα ζορίσουν τους πιο συντηρητικούς και φωτίζουν το γεγονός πως ακόμη και καιρό μετά την κατάρρευση της Σβάστικας, οι διώξεις κάποιων ιδιαίτερων κοινωνικών ομάδων δεν έχουν πάψει να υφίστανται. Δεν είναι τυχαίο πως η πιο επίμαχη (και παντελώς απρόβλεπτη) σεκάνς με βρήκε απροετοίμαστο, όπως συνέβη μια φορά κι έναν καιρό στο The Crying Game. Με την διαφορά πως μέχρι τέλους υποστήριζα μέσα μου πως ο ερμηνευτής (εδώ) είναι γένους θηλυκού, ασχέτως προφανών πειστηρίων. Εντάξει, αφού το έψαξα, από περιέργεια, στα τελικά κρέντιτς, είχα εντέλει, αν και ανύπαρκτη σημασία έχει, δίκαιο...