Πέρα από τα βουνά
του Jia Zhangke. Με τους Zhao Tao, Zhang Yi, Liang Jin Dong, Dong Zijian, Sylvia Chang, Han Sanming
Go West!
του Θόδωρου Γιαχουστίδη (@PAOK1969) 
Τι γυρεύουν οι Pet Shop Boys στην Κίνα;
Εντάξει, «παιδί» δεν μπορείς να τον πεις, αλλά «τρομερό» είναι σίγουρα. Ο Jia Zhangke είναι ό,τι πιο μοντέρνο, δυνατό, σπουδαίο έχει να μας δώσει η Κίνα σήμερα. Με επιρροές που φτάνουν από τον Antonioni και τον Αγγελόπουλο μέχρι τον Iñárritu και τον... Michael Moore, ο 46χρονος Zhangke κινηματογραφεί ιστορίες που φαίνονται πολύ απλές – ενδεχομένως, πρώτης τάξεως υλικό για... σαπουνόπερες – αλλά εντέλει καθεμιά τους είναι μια συγκλονιστική και γενναία κατάθεση για το τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος σήμερα σε έναν κόσμο διαρκώς μεταβαλλόμενο και πως μπορεί η ιστορία της χώρας σου να κονιορτοποιηθεί από τη λαίλαπα της δυτικοποίησης: μπορείτε να μιλήσετε και για... ανάπτυξη άμα θέλετε. Και οι πιο... ΠΑΣΟΚ, μέχρι και για εκσυγχρονισμό!
O Jia Zhangke γεννήθηκε το 1970 στην πόλη Φενγιάνγκ, της επαρχίας Σανξί, και σπούδασε στην Ακαδημία Κινηματογράφου του Πεκίνου. Αυτή εδώ είναι η όγδοη μεγάλου μήκους ταινία μυθοπλασίας του. Η πρώτη του ταινία «Xia Wu» (1997) κέρδισε δύο βραβεία στο τμήμα Forum του Φεστιβάλ Βερολίνου. Έκτοτε, όλες οι ταινίες του πραγματοποιούν την παγκόσμια πρεμιέρα τους στα μεγαλύτερα κινηματογραφικά φεστιβάλ. Οι «Ακίνητες ζωές» (Sanxia haoren/ Still Life, 2006) κέρδισε τον Χρυσό Λέοντα Καλύτερης Ταινίας στο Φεστιβάλ Βενετίας, ενώ η «Αίσθηση αμαρτίας» (Tian zhu ding / A Touch of Sin, 2013) το Βραβείο Σεναρίου στο Φεστιβάλ Καννών. Η ταινία «Πέρα από τα βουνά» - Mountains May Depart κέρδισε το μεγάλο βραβείο στο τμήμα «Δεκαπενθήμερο Σκηνοθετών» του Φεστιβάλ Καννών και το Βραβείο Κοινού στο Φεστιβάλ Σαν Σεμπαστιάν. Ο Jia Zhangke έχει γυρίσει πολλά ντοκιμαντέρ, κάνει την παραγωγή σε ταινίες νέων δημιουργών και συμμετέχει ως ηθοποιός σε ταινίες συναδέλφων του.
Η υπόθεση: Κίνα, 1999. Στην πόλη Φενγιάνγκ ο ανθρακωρύχος Λιανγκζί και ο ιδιοκτήτης βενζινάδικου Ζανγκ είναι παιδικοί φίλοι. Η φιλία τους θα δοκιμαστεί όταν δεν θα μπορεί κανένας τους να κρύψει πια πως είναι ερωτευμένοι με την ίδια κοπέλα, την Τάο, την ωραία της πόλης. Εντέλει, η Τάο παντρεύεται τον πλουσιότερο από τους δύο, τον Ζανγκ, κι αποκτούν έναν γιο που εκείνος του δίνει το όνομα... Ντόλαρ...
Κίνα, 2014. Οι Ζανγκ και Τάο έχουν χωρίσει και ο γιος τους έχει ακολουθήσει τον πετυχημένο επιχειρηματία – και ξαναπαντρεμένο – πατέρα του στη Σαγκάη. Ο Λιανγκζί, που έχει παντρευτεί επίσης, συνεχίζει να είναι φτωχός αλλά και βαριά άρρωστος λόγω της πολυετούς εργασίας του σε ορυχεία. Η γυναίκα του θα ζητήσει την οικονομική βοήθεια της Τάο, που έχει ανοίξει βενζινάδικο...
Αυστραλία, 2025. Ο 19χρονος Ντόλαρ μιλάει μετά βίας κινέζικα, μιας που έχουν φύγει από την Κίνα κι έχουν εγκατασταθεί στο Περθ εδώ και πολλά χρόνια. Δυσκολεύεται να επικοινωνήσει με τον πτωχευμένο πατέρα του. Δημιουργεί μια παράξενη σχέση με τη δασκάλα των κινέζικων, μια όμορφη, ώριμη, διαζευγμένη γυναίκα. Σε ότι αφορά τη μητέρα του, το μόνο που θυμάται από εκείνη είναι το όνομά της…
Η άποψή μας: Μεγάλος σκηνοθέτης ο Jia Zhangke. Γιατί κατορθώνει να μετατρέψει την καθημερινότητα σε υψηλή τέχνη. Το κάνει τεχνητά, το κάνει και ουσιαστικά. Πχ, καθώς αλλάζουμε χρονιά αλλάζει το φορμά της ταινίας, όπως και τα χρώματα και την υφή της. Βάζει πράγματα φαινομενικά... ξεκούδουνα που λειτουργούν ως dejavu στον θεατή (το επισημαίνει και ο Ντόλαρ στο τρίτο κομμάτι), αυξάνοντας την συναισθηματική εμπλοκή του χωρίς να καταλαβαίνει το γιατί: αεροπλάνο καταρρίπτεται και ελικόπτερο ίπταται – ένας τύπος κουβαλάει μια μεγάλη μάχαιρα, χατζάρα κτλ. Αυτά που διαπραγματεύεται ουσιαστικά όμως είναι πολύ σπουδαία και λειτουργούν πέρα από τρικ και τεχνικές. Το βασικό ερώτημα που θέτει είναι το εξής: σε μια χώρα με χιλιάδες χρόνια ιστορίας στην οποία συμβαίνουν μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα τεκτονικές αλλαγές πώς επηρρεάζονται οι ανθρώπινες σχέσεις; Η Κίνα δίπλα στις παγόδες στήνει ουρανοξύστες. Η Κίνα των ντάμπλινγκς και του μαοϊσμού παραδίδεται στη λαίλαπα του καπιταλισμού. Η Κίνα πηγαίνει δυτικά, όπως τραγουδούν στην αρχή και στο τέλος της ταινίας οι Pet Shop Boys. Βέβαια, η αρχή κουβαλάει μέσα της ελπίδα για αλλαγές που θα βελτιώσουν τις ζωές των ανθρώπων. Στο φινάλε, όμως, το μόνο που απομένει είναι απογοήτευση και ήττα. Πολύ έξυπνα και με μπόλικη δόση χιούμορ ένας από τους βασικούς πρωταγωνιστές, ο πατέρας του Ντόλαρ, θέτει το ζήτημα του τι σημαίνει «ελευθερία» στην πραγματικότητα – και χρησιμοποιεί ως παράδειγμα την οπλοχρησία! Ο σκηνοθέτης ανησυχεί. Στον... γενναίο νέο κόσμο που οδεύουμε θα κυριαρχήσει η αλλοτρίωση, η αποξένωση, η μοναξιά. Θα ξεχάσουμε όλα όσα μας κάνουν ανθρώπους. Η τεχνολογία θα είναι ακόμα πιο διάφανη, πιο γρήγορη, πιο χρηστική, πιο... απάνθρωπη. Κι άντε να αντέξει η Μνήμη.
Μπορεί τα αρσενικά να αποτελούν την κινητήρια δύναμη της ταινίας είναι η γυναίκα, όμως, που αποτελεί το κεντρικό πρόσωπο. Είναι η Τάο που θαρρείς και ταυτίζεται με ολόκληρη την Κίνα. Είναι οι επιλογές της που λειτουργούν ως αφηγηματική πυξίδα του φιλμ. Στο πρόσωπό της αποτυπώνονται τα πάντα. Η ελπίδα για το καινούργιο. Η έλξη από το χρήμα. Η απογοήτευση από τον χωρισμό. Η θλίψη από το θάνατο του συνδετικού κρίκου, με τον γεννήτορα. Ο μαρασμός για το πόσο κακομαθημένο έγινε το παιδί της. Η συνειδητοποίηση. Και η διάψευση, που αγκαλιάζεται, γίνεται βίωμα, γίνεται πίκρα, γίνεται παραίτηση και αποδοχή της ήττας σε ένα από τα πιο θλιμμένα φινάλε που έχουμε δει τελευταία. Μια πραγματικά σπουδαία ταινία, όχι «παρά τα προβληματάκια της» αλλά εξαιτίας και αυτών.
Η υπόθεση: Κίνα, 1999. Στην πόλη Φενγιάνγκ ο ανθρακωρύχος Λιανγκζί και ο ιδιοκτήτης βενζινάδικου Ζανγκ είναι παιδικοί φίλοι. Η φιλία τους θα δοκιμαστεί όταν δεν θα μπορεί κανένας τους να κρύψει πια πως είναι ερωτευμένοι με την ίδια κοπέλα, την Τάο, την ωραία της πόλης. Εντέλει, η Τάο παντρεύεται τον πλουσιότερο από τους δύο, τον Ζανγκ, κι αποκτούν έναν γιο που εκείνος του δίνει το όνομα... Ντόλαρ...
Κίνα, 2014. Οι Ζανγκ και Τάο έχουν χωρίσει και ο γιος τους έχει ακολουθήσει τον πετυχημένο επιχειρηματία – και ξαναπαντρεμένο – πατέρα του στη Σαγκάη. Ο Λιανγκζί, που έχει παντρευτεί επίσης, συνεχίζει να είναι φτωχός αλλά και βαριά άρρωστος λόγω της πολυετούς εργασίας του σε ορυχεία. Η γυναίκα του θα ζητήσει την οικονομική βοήθεια της Τάο, που έχει ανοίξει βενζινάδικο...
Αυστραλία, 2025. Ο 19χρονος Ντόλαρ μιλάει μετά βίας κινέζικα, μιας που έχουν φύγει από την Κίνα κι έχουν εγκατασταθεί στο Περθ εδώ και πολλά χρόνια. Δυσκολεύεται να επικοινωνήσει με τον πτωχευμένο πατέρα του. Δημιουργεί μια παράξενη σχέση με τη δασκάλα των κινέζικων, μια όμορφη, ώριμη, διαζευγμένη γυναίκα. Σε ότι αφορά τη μητέρα του, το μόνο που θυμάται από εκείνη είναι το όνομά της…
Η άποψή μας: Μεγάλος σκηνοθέτης ο Jia Zhangke. Γιατί κατορθώνει να μετατρέψει την καθημερινότητα σε υψηλή τέχνη. Το κάνει τεχνητά, το κάνει και ουσιαστικά. Πχ, καθώς αλλάζουμε χρονιά αλλάζει το φορμά της ταινίας, όπως και τα χρώματα και την υφή της. Βάζει πράγματα φαινομενικά... ξεκούδουνα που λειτουργούν ως dejavu στον θεατή (το επισημαίνει και ο Ντόλαρ στο τρίτο κομμάτι), αυξάνοντας την συναισθηματική εμπλοκή του χωρίς να καταλαβαίνει το γιατί: αεροπλάνο καταρρίπτεται και ελικόπτερο ίπταται – ένας τύπος κουβαλάει μια μεγάλη μάχαιρα, χατζάρα κτλ. Αυτά που διαπραγματεύεται ουσιαστικά όμως είναι πολύ σπουδαία και λειτουργούν πέρα από τρικ και τεχνικές. Το βασικό ερώτημα που θέτει είναι το εξής: σε μια χώρα με χιλιάδες χρόνια ιστορίας στην οποία συμβαίνουν μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα τεκτονικές αλλαγές πώς επηρρεάζονται οι ανθρώπινες σχέσεις; Η Κίνα δίπλα στις παγόδες στήνει ουρανοξύστες. Η Κίνα των ντάμπλινγκς και του μαοϊσμού παραδίδεται στη λαίλαπα του καπιταλισμού. Η Κίνα πηγαίνει δυτικά, όπως τραγουδούν στην αρχή και στο τέλος της ταινίας οι Pet Shop Boys. Βέβαια, η αρχή κουβαλάει μέσα της ελπίδα για αλλαγές που θα βελτιώσουν τις ζωές των ανθρώπων. Στο φινάλε, όμως, το μόνο που απομένει είναι απογοήτευση και ήττα. Πολύ έξυπνα και με μπόλικη δόση χιούμορ ένας από τους βασικούς πρωταγωνιστές, ο πατέρας του Ντόλαρ, θέτει το ζήτημα του τι σημαίνει «ελευθερία» στην πραγματικότητα – και χρησιμοποιεί ως παράδειγμα την οπλοχρησία! Ο σκηνοθέτης ανησυχεί. Στον... γενναίο νέο κόσμο που οδεύουμε θα κυριαρχήσει η αλλοτρίωση, η αποξένωση, η μοναξιά. Θα ξεχάσουμε όλα όσα μας κάνουν ανθρώπους. Η τεχνολογία θα είναι ακόμα πιο διάφανη, πιο γρήγορη, πιο χρηστική, πιο... απάνθρωπη. Κι άντε να αντέξει η Μνήμη.
Μπορεί τα αρσενικά να αποτελούν την κινητήρια δύναμη της ταινίας είναι η γυναίκα, όμως, που αποτελεί το κεντρικό πρόσωπο. Είναι η Τάο που θαρρείς και ταυτίζεται με ολόκληρη την Κίνα. Είναι οι επιλογές της που λειτουργούν ως αφηγηματική πυξίδα του φιλμ. Στο πρόσωπό της αποτυπώνονται τα πάντα. Η ελπίδα για το καινούργιο. Η έλξη από το χρήμα. Η απογοήτευση από τον χωρισμό. Η θλίψη από το θάνατο του συνδετικού κρίκου, με τον γεννήτορα. Ο μαρασμός για το πόσο κακομαθημένο έγινε το παιδί της. Η συνειδητοποίηση. Και η διάψευση, που αγκαλιάζεται, γίνεται βίωμα, γίνεται πίκρα, γίνεται παραίτηση και αποδοχή της ήττας σε ένα από τα πιο θλιμμένα φινάλε που έχουμε δει τελευταία. Μια πραγματικά σπουδαία ταινία, όχι «παρά τα προβληματάκια της» αλλά εξαιτίας και αυτών.
Στις δικές μας αίθουσες? Στις 17 Μαρτίου 2016 από την AMA Films
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η δική σου κριτική