Movies Ltd

Ήταν κάποτε μια χώρα...

του Θόδωρου Γιαχουστίδη (@PAOK1969)

Έρωτας στα χρόνια του πολέμου της Γιουγκοσλαβίας

Ήμουν φοιτητής όταν ξέσπασε ο πόλεμος στη Γιουγκοσλαβία. Ο καλός, Δημοκρατικός πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπιλ Κλίντον, εφάρμοσε το από αρχαιοτάτων χρόνων γνωστό τοις πάση «διαίρει και βασίλευε». Και διέλυσε μια χώρα στην οποία επί χρόνια ζούσαν αρμονικά ένα σωρό λαοί. Το... ματς ξεκίνησε ως Σερβία εναντίον Κροατίας και ολοκληρώθηκε με τον χαμό στη Βοσνία – Ερζεγοβίνη. Θυμάμαι τις διαδηλώσεις και τις συγκεντρώσεις στη Θεσσαλονίκη. Εναντίον του πολέμου. Εντάξει, και υπέρ των Σέρβων. Θυμάμαι τον Τάσο Μιχαηλίδη, ιδρυτή και εκδότη του «εξώστη», στα ντουζένια του τότε ο αείμνηστος, να τυπώνει αυτοκολλητάκια με το εύγλωττο «επόμενος στόχος;». Θυμάμαι εικόνες φρίκης, στημένα ρεπορτάζ, προπαγάνδα. Τίποτε δεν έχει αλλάξει βρε παιδί μου. Εντάξει, έχει προκύψει το fb κι έτσι μπορούμε να κάνουμε αντίσταση μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα...

Αυτός ο πόλεμος της Γιουγκοσλαβίας λοιπόν αποτελεί πηγή έμπνευσης για την όγδοη μεγάλου μήκους ταινία του Κροάτη σκηνοθέτη Dalibor Matanic. Μια παράξενη, έξυπνη, σπονδυλωτή ταινία, η οποία κέρδισε το Βραβείο της Επιτροπής συμμετέχοντας στο παράλληλο τμήμα του επίσημου διαγωνιστικού του φεστιβάλ των Καννών, το αγαπημένο «Ένα κάποιο βλέμμα». Μια ταινία που μέσα από τον πόλεμο εστιάζει στον έρωτα. Δύσκολα πράγματα... Να σημειώσουμε πως η ταινία Zvizdan / The High Sun αποτέλεσε την επίσημη πρόταση της Κροατίας για το ξενόγλωσσο Όσκαρ.

Η υπόθεση: 1991: Η ένταση ανάμεσα σε Σέρβους και Κροάτες βρίσκεται στα ύψη – σχεδόν ο πόλεμος είναι προ των πυλών. Αυτό δεν εμποδίζει τη σερβικής καταγωγής Γιέλενα να καταστρώνει σχέδια μαζί με τον αγαπημένο της Κροάτη Ίβαν να φύγουν από το χωριό στο οποίο ζουν και να πάνε στο Ζάγκρεμπ, να χαρούν τον έρωτά τους μακριά από τις τοξικές πιέσεις των οικογενειών τους και των φίλων τους. Μόνο που ο αδελφός της Γιέλενα, ο Σάσα, έχει άλλα σχέδια...

2001: Ο πόλεμος έχει τελειώσει εδώ και χρόνια. Η σερβικής καταγωγής Νατάσα επιστρέφει με τη μητέρα της στο χωριό τους, σε «εχθρικό» έδαφος, από το οποίο είχαν φύγει κατά τη διάρκεια του πολέμου. Εκεί είναι θαμμένος ο αγαπημένος αδελφός της Νατάσα, που δεν έχει γιατρέψει ακόμα τις πληγές από την απώλειά του. Όταν η μητέρα της προσλαμβάνει τον Κροάτη μάστορα Άντε για να επιδιορθώσει το σπίτι, η Νατάσα ξινίζει και δεν χάνει ευκαιρία να δείχνει την αποδοκιμασία της στον «αντίπαλο». Η ερωτική ένταση όμως μεταξύ τους ολοένα και αυξάνεται και δεν θα αργήσει η στιγμή για να έλθει η έκρηξη...

2011: Ο πόλεμος έχει αφήσει ανοιχτές πληγές κι ας είναι για τους περισσότερους απλά μια ανάμνηση. Ο Λούκα είναι ένας Κροάτης που μαζί με τον φίλο του Ίβνο κατευθύνονται σε ένα ρέιβ πάρτι. Το πάρτι διεξάγεται κοντά στο χωριό του Λούκα, το οποίο εκείνος έχει πάρα πολλά χρόνια να επισκεφτεί. Γενικά, θέλει να το αποφύγει. Πολλές οι μνήμες και δεν θέλει να αντιμετωπίσει το παρελθόν. Εντέλει, όμως, θα βρει το κουράγιο να επισκεφτεί την σερβικής καταγωγής πρώην φίλη του, Μαρίγια, την οποία εγκατέλειψε όταν εκείνη έμεινε έγκυος στο παιδί τους...

Η άποψή μας: Ρωμαίος και Ιουλιέτα στα χρόνια του πολέμου λοιπόν. Εντάξει, σ' αυτό το πλαίσιο ταιριάζει περισσότερο η πρώτη ιστορία, που είναι ταυτόχρονα η πιο αστεία και η πιο σοκαριστική. Η δεύτερη ιστορία είναι η πιο ερωτική και η τρίτη ιστορία είναι η λιγότερο καλή, όντας μάλλον αμήχανη και εύκολη – ωσάν ξεπέτα ένα πράγμα: σαν να τέλειωσε το μπάτζετ κι έπρεπε να ολοκληρωθεί η ταινία με οποιονδήποτε τρόπο. Εδώ, χρειαζόταν να δουλέψει περισσότερο το μοντάζ: τι νόημα έχουν οι σκηνές στο ρέιβ πάρτι, αν όχι μόνο για το παραγέμισμα του χρόνου;

Ο σκηνοθέτης, εύστοχα τις περισσότερες φορές, παρατηρεί και μας μεταφέρει αυτό: πως δηλαδή ο έρως ο ανίκητος στη μάχη κατά τον Όμηρο, εντέλει δεν μπορεί να βγει αλώβητος από καταστάσεις πολέμου και εθνικιστικού μίσους. Το τρικ του σκηνοθέτη να έχει και στις τρεις ιστορίες του τους ίδιους ηθοποιούς ως πρωταγωνιστές είναι έξυπνο και αποδεικνύει (και επιδεικνύει) την ερμηνευτική γκάμα τους. Ο Goran Markovic, που υποδύεται τον Ίβαν (εδώ πετυχαίνει την υψηλότερη επίδοσή του), τον Άντε και τον Λούκα είναι πάρα πολύ καλός αλλά η Tihana Lazovic, που υποδύεται την Γιέλενα, τη Νατάσα (εδώ σκιζ' και πάει) και την Μαρίγια είναι ερμηνευτικός οδοστρωτήρας! Οι δυο τους ταιριάζουν τα μάλα ως ζευγάρι κι αυτό αποτελεί μεγάλη επιτυχία του σκηνοθέτη. Καθόλου τυχαία και στις τρεις ιστορίες το νερό λειτουργεί ως σύμβολο εξαγνισμού. Ως καθαρτήριο μέσο που δροσίζει ψυχές και σώματα, τσουρουφλισμένα από τον καυτό ήλιο του καλοκαιριού...

Στις δικές μας αίθουσες? Στις 11 Φεβρουαρίου 2016 από την Ama Films