Movies Ltd

του Θόδωρου Γιαχουστίδη (@PAOK1969)

Για να γυρίσει ο ήλιος θέλει δουλειά πολύ

Δεν ξέρω αν μπορεί να σταθεί ως σύγκριση, αλλά θα το επιχειρήσω anyway: όταν στην Ελλάδα, εμπορικός κινηματογράφος σημαίνει «Ουζερί Τσιτσάνης», στην Τουρκία γυρίζουν ταινίες όπως οι «Ατίθασες»! Μέχρι τώρα γνωρίζαμε (σε επίπεδο «δημιουργίας εικόνας») τους γείτονες για τις μαζικής κατανάλωσης σαπουνόπερές τους, με πολύ πέραση και στη χώρα μας, και για τις εξαιρετικές, αλλά «δύσκολες» για το ευρύ κοινό, καλλιτεχνικές ταινίες τους, που κερδίζουν βλέμματα, βραβεία και συμπάθειες στα διεθνή φεστιβάλ. Να που είδαμε και μια τούρκικη ταινία που είναι εμπορική, με την καλή έννοια, και μπορεί να πετύχει τον πολύ δύσκολο συνδυασμό: ψυχαγωγεί και διασκεδάζει!

Η ταινία Mustang έκανε το φεστιβαλικό της ντεμπούτο στις Κάννες, όπου συμμετείχε στο «Δεκαπενθήμερο των Σκηνοθετών» και ήταν μία από τις υποψήφιες ταινίες για Χρυσή Κάμερα, μιας που είναι η πρώτη ταινία της Τουρκάλας σκηνοθέτιδας Deniz Gamze Erguven. Πέρασε από πάρα πολλά φεστιβάλ κι έκανε και μια στάση στο δικό μας φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, όπου κέρδισε το Βραβείο Κοινού στο τμήμα «Ματιές στα Βαλκάνια». Κέρδισε πρόσφατα και το βραβείο Lux του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου! Αλλά το πιο κουλό είναι πως η Γαλλία υπέβαλλε τη συγκεκριμένη ταινία ως υποψήφια της χώρας για να διεκδικήσει το ξενόγλωσσο Όσκαρ για το 2015! Απίστευτο, ε; Μιλάμε για μια ταινία που μιλάει αποκλειστικά τουρκικά! Απλά, όντας διεθνής συμπαραγωγή για την κατασκευή της ξοδεύτηκαν και γαλλικά κεφάλαια. Καπιταλισμός και στην τέχνη κυρίες και κύριοι!

Η υπόθεση: Σ’ ένα χωριό στη βόρεια Τουρκία, στα παράλια της Μαύρης Θάλασσας, το καλοκαίρι έχει μόλις αρχίσει. Το σχολείο κλείνει κι έτσι η Λαλέ και οι τέσσερεις αδελφές της δροσίζονται στη θάλασσα παίζοντας αθώα με κάποια αγόρια του χωριού. Η υποτιθέμενη ανηθικότητα των παιχνιδιών τους προκαλεί σκάνδαλο στη μικρή κοινωνία του χωριού. Το σπίτι της οικογένειας όπου ζουν τα πέντε κορίτσια μαζί με τη γιαγιά και το θείο τους (μιας που οι γονείς τους έχουν πεθάνει) μετατρέπεται σιγά σιγά σε φυλακή, το σχολείο αντικαθίσταται με μαθήματα κατ’ οίκον με θέμα τις δουλειές του σπιτιού και το μαγείρεμα, και ξεκινούν τα προξενιά. Οι πέντε αδελφές, σπρωγμένες από την ίδια επιθυμία για ελευθερία, επαναστατούν ενάντια στους περιορισμούς που τους επιβάλλονται. Η καθεμιά τους με το δικό της, ξεχωριστό τρόπο.

Η άποψή μας: Το ότι θα βλέπαμε μια τέτοια τούρκικη ταινία δεν το περιμέναμε με τίποτε. Και εξηγούμαι: ό,τι μας έρχεται εδώ από τη γείτονα χώρα είναι είτε πολύ σπουδαίο σινεμά με υψηλότατα καλλιτεχνικά στάνταρ (και αρχηγό τον Nuri Bilge Ceylan) είτε καλοφτιαγμένες σαπουνόπερες για μαζική κατανάλωση. Τούτη η ταινία είναι ένα καλοφτιαγμένο δράμα χαρακτήρων, με μπόλικο χιούμορ, που παραπέμπει (νομοτελειακά θα έλεγε κανείς) στις «Αυτόχειρες παρθένες» της Sofia Coppola! Με μπόλικο φολκλόρ βέβαια και εξονυχιστική καταγραφή των ηθών και των εθίμων της τούρκικης ενδοχώρας, που χρειάζεται μάλλον πολλά χρόνια ακόμα για να εκσυγχρονιστεί – με την καλή έννοια. Αυτή είναι η Τουρκία του Ερντογάν: μια χώρα τεράστιων αντιθέσεων, όπου κυρίαρχη αντίληψη μέσα στην κοινωνία είναι το ότι οι γυναίκες δεν πρέπει να καυλώνουν! Να μην έχουν σεξουαλικότητα ρε παιδί μου, να μην φανερώνουν την ερωτική τους διάθεση, να μην απολαμβάνουν το σεξ. Αυτά είναι προνόμια μόνον των ανδρών.

Οι γυναίκες καλούνται να παντρευτούν παρθένες (καλά, το πώς... παρακάμπτεται αυτό το πρόβλημα αναφέρεται στην ταινία: οθωμανικό σεξ παιδιά!), να τεκνοποιούν και να είναι καλές νοικοκυρές! Αυτά. Τίποτε άλλο. Τα κορίτσια της ταινίας, χωρίς να καταλαβαίνουν καλά καλά τη σεξουαλικότητά τους (εντάξει, η πλειοψηφία αυτών) καλούνται να τη θάψουν για να μην σκανδαλίζεται η τοπική κοινωνία! Και να παντρευτούν για να γλυτώσει η οικογένειά τους στο σύνολο από το... πρόβλημά τους! Τουλάχιστον η Sonay, η μεγαλύτερη από τις αδελφές, βάζει βέτο και παντρεύεται το αγόρι της! Η δεύτερη μεγαλύτερη αδελφή, η Selma, όταν έρχεται η σειρά της δεν αντιδρά: σχεδόν σε κατάσταση κατατονίας παντρεύεται έναν μπουνταλά. Κι επειδή δεν... ματώνει την πρώτη νύχτα του γάμου της, θα πρέπει να αποδείξει με εξέταση ότι δεν είναι... ελέφαντας! Η Ece βιώνει πιο δύσκολα από όλες την κατάσταση καθώς έχει να αντιμετωπίσει και τον «ορεξάτο» θείο. Δείχνει επιθετική και ατρόμητη αλλά εντέλει βρίσκει τον πιο δύσκολο δρόμο για να αντιδράσει. Η δεύτερη μικρότερη είναι η Nur. Κι αυτή πρέπει άμεσα να παντρευτεί, καθώς ο θείος μετακυλά το... ενδιαφέρον του σε εκείνη. Μόνο που η πιτσιρίκα, η Lale, την παρακινεί να μην δεχθεί το γάμο που της προτείνουν και να φύγουν από το χωριό για να ξεφύγουν...

Είναι απίστευτο πόσο φυσικές είναι οι κοπέλες που παίζουν τις αδελφές. Χωρίς να έχουν οι περισσότερες κανενός είδους υποκριτική προϋπηρεσία, σε κερδίζουν με τον τρόπο που παίζουν αλλά και με την ομορφιά τους, την τόλμη τους, τα νιάτα τους, τη φρεσκάδα τους. Ήδη από αυτό το σημείο μιλάμε για κατόρθωμα. Η σκηνή με το πώς καλύπτεται από τις φίλα προσκείμενες γυναίκες του χωριού η παρουσία και των πέντε κοριτσιών σε ποδοσφαιρικό αγώνα στον οποίο πηγαίνουν σκαστές από το σπίτι, είναι από τις πιο αστείες που έχουμε δει τελευταία! Δεν θα σταματάτε να γελάτε! Πολύ καλή ταινία, που πέρα όλων τονίζει πως η σωτηρία μπορεί να προκύψει μόνο μέσω της παιδείας.

Όχι αψεγάδιαστη (πχ δεν στέκει δραματουργικά ο θείος να την πέφτει στην τρίτη και μετά στην τέταρτη κατά σειρά ηλικίας ανιψιά του, ενώ πριν λίγο τις έχει υποβάλλει όλες σε τεστ παρθενίας). Αλλά αυτό που λέμε ταινία crowd pleaser, έχοντας και πολλές δραματικές σκηνές, εννοείται. Θα την ευχαριστηθείτε.