Λεβιάθαν
του Andrey Zvyagintsev. Με τους Aleksey Serebryakov, Elena Lyadova, Roman Madyanov, Vladimir Vdovichenkov, Anna Ukolova
Και Ιώβ και Ιωνάς και το καταραμένο κήτος!
του Θόδωρου Γιαχουστίδη (@PAOK1969) 
"Ο Θεός τα βλέπει όλα". Αμ δε!
Πώς θα περιέγραφε κανείς το Leviathan του Andrey Zvyagintsev με μία λέξη; Αριστούργημα! Ναι, ξέρω, όσοι γράφουμε για σινεμά, χρησιμοποιούμε τους ίδιους όρους ξανά και ξανά μέχρι εξαντλήσεως και πολλοί μας διαβάζετε με σκεπτικισμό. "Χμ, πάλι αριστούργημα είδε αυτός". Η αλήθεια είναι πως πολλές φορές παρασυρόμαστε. Αλλά αυτό που λέμε τη δεδομένη στιγμή που γράφουμε ένα κείμενο το εννοούμε. Και μερικοί από εμάς (εμού συμπεριλαμβανομένου) έχουμε την τάση να παραβλέπουμε τις όποιες παραφωνίες και να τονίζουμε τα θετικά. Σινεφίλ κριτικοί: άτιμο μιλέτι...
Εδώ, ο 50χρονος Ρώσος σκηνοθέτης δημιουργεί την πιο προσβάσιμη στο κοινό ταινία της φιλμογραφίας του. Και βασίζεται εν πολλοίς στην Παλαιά Διαθήκη! Ο ενάρετος Ιώβ, που χάνει τα πάντα και συνεχίζει να δέχεται τα πάντα με... ιώβειο υπομονή και βαθιά πίστη στο Θεό. Ο Ιωνάς, που παραβαίνει τις θεϊκές εντολές, τιμωρείται, καταπίνεται από ένα κήτος, προσεύχεται διαρκώς και τελικά βγαίνει από εκεί σώος και αβλαβής. Και ο Λεβιάθαν: «Σύνθετη εβραϊκή λέξη εκ του λεβιάθ και θαννέμ = «σύνολο δρακόντων», σημαίνουσα θαλάσσιο τέρας. Μεταφορικώς: «το κολοσσιαίον και τερατώδες», εις την Αγία γραφή αναφέρεται ο Λεβιάθαν ως μέγιστο τέρας φοβερό στην εμφάνιση που τρέπει τους θεωμένους εις φυγή». Αυτά από την ελληνική wikipedia.
Επίσης, η ελληνική wikipedia αναφέρει για το ομώνυμο βιβλίο του φιλοσόφου Τόμας Χομπς: «Το 1651 έγραψε τον Λεβιάθαν, (Leviathan or the Matter, Form and Power of a Comonwealth Ecclesiastical and Civil), το σπουδαιότερο έργο του. Ο άνθρωπος δεν έχει αγαθή φύση, υποστηρίζει ο φιλόσοφος, αλλά είναι εκ φύσεως εγωιστής και ηδονιστής. Το ότι τα ανθρώπινα κίνητρα σχηματίζονται εκ φύσεως από προσωπικό συμφέρον, θα μπορούσε να έχει καταστροφικές συνέπειες. Ανεξέλεγκτοι οι άνθρωποι, και καθοδηγούμενοι από την εσωτερική δυναμική, το πιθανότατο είναι πως θα αλληλοκαταστραφούν. Για να διατηρηθεί η κοινωνική ειρήνη, ο Χομπς δημιουργεί κάποιο τέχνασμα, τον Λεβιάθαν, το Κράτος, είτε με τη μορφή της απόλυτης μοναρχίας είτε της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Το σημαντικό στοιχείο είναι ότι αυτό το Κράτος έχει το μονοπώλιο της βίας και της απόλυτης εξουσίας. Ως ανταπόδοση προς τον άνθρωπο το Κράτος ασκεί αυτήν την απόλυτη εξουσία μόνον υπέρ της διατήρησης της κοινωνικής ειρήνης: ''Ιδού, λοιπόν, η γένεση εκείνου του μεγάλου Λεβιάθαν, ή μάλλον (για να μιλήσουμε με μεγαλύτερο σεβασμό) εκείνου του θνητού θεού, στον οποίο οφείλουμε, ύστερα από τον αθάνατο θεό, την ειρήνη και την διαφέντεψή μας''.
Ο Λεβιάθαν λοιπόν αναλαμβάνει την προστασία των πολιτών από εξωτερικούς και εσωτερικούς παράγοντες, μέσω του στρατού και της αστυνομίας. Άλλο σημαντικό καθήκον είναι επίσης η προστασία των πολιτών από τον ίδιο τον Λεβιάθαν. Από αυτήν την ιδέα πηγάζει το Σύνταγμα ως αυτοπεριορισμός της εξουσίας». Και μην ξεχνάμε και την ομώνυμη ταινία του Τζορτζ Κοσμάτος από τα 1989, όπου ο Λεβιάθαν ήταν ένα σοβιετικό υποβρύχιο που κόμιζε το κακό! Από αναφορές, μπόλικες, για να κατανοήσουμε βαθύτερα το αριστούργημα του Zvyagintsev.
Η υπόθεση: Ο Κόλια ζει σ’ ένα μικρό χωριό κοντά στη θάλασσα Μπάρεντς στη Βόρειο Ρωσία. Έχει ένα ιδιόκτητο συνεργείο αυτοκινήτων δίπλα στο σπίτι του, όπου ζει με τη νεαρή γυναίκα του, Λίλια, και τον Ρόμα, καρπό του έρωτά του από την πρώτη του σύζυγο, η οποία εγκατέλειψε τον μάταιο τούτο κόσμο. Ο Βαντίμ Σελεβγιάτ, ο διεφθαρμένος δήμαρχος της πόλης, θέλει να του πάρει την επιχείρηση, το σπίτι και τη γη. Αρχικά προσπαθεί να τον εξαγοράσει, αλλά ο Κόλια δεν αντέχει να χάσει ό,τι έχει και δεν έχει – όχι μόνο τη γη, αλλά και την ομορφιά που τον περιβάλλει από τη μέρα που γεννήθηκε. Θερμόαιμος και μαχητικός, αντιστέκεται. Μάλιστα, καλεί φίλο του δικηγόρο από τη Μόσχα για να τραβήξουν το δήμαρχο στα δικαστήρια, μπας και γλυτώσουν την περιουσία του. Ο δικηγόρος, ο Ντίμα, είναι ορθολογιστής και πιστεύει πως θα κερδίσουν. Ο θρήσκος δήμαρχος, όμως, δεν είναι διατεθειμένος να καταθέσει τα όπλα.
Η άποψή μας: Ο Zvyagintsev έσκασε σαν βόμβα στο κινηματογραφικό στερέωμα το 2003 με την πρώτη του ταινία, τον «Γυρισμό», που τρέλανε κόσμο και κοσμάκι με την πρώτη προβολή της στο φεστιβάλ Βενετίας. Τούτη εδώ είναι η τέταρτη μεγάλου μήκους ταινία του ταλαντούχου Ρώσου σε 11 χρόνια. Πολλοί είναι εκείνοι που υποστηρίζουν ότι είναι κάλπης και πως πλέον αδυνατεί να αρθεί στα υψηλά στάνταρ τα οποία είχε θέσει η πρώτη εκείνη ταινία. Εμείς διαφωνούμε. Προσωπικά, πιστεύω πως γίνεται καλύτερος με κάθε νέα του ταινία! Κι αυτό γιατί ο ερμητικά κλειστός κόσμος του «Γυρισμού» ανοίγει και μπορούν να γίνουν κοινωνοί του σινεμά του και των προβληματισμών του περισσότεροι άνθρωποι. Το δράμα της ύπαρξης βρίσκεται πάντοτε στο επίκεντρό του αλλά ένα σημάδι ωρίμανσης είναι και το ότι αφήνει να μπαίνει και το χιούμορ πλέον στα φιλμ του. Έτσι, το δράμα γίνεται ακόμα πιο ουσιαστικό, ανθρώπινο, πιστευτό. Γιατί ακόμα και στην πιο πικρή στιγμή μας, εκεί που νιώθουμε ότι θα λυγίσουμε από το βάρος των απανωτών χτυπημάτων της μοίρας, έχουμε το κουράγιο να γελάσουμε. Κάτι, βεβαίως, που δεν σημαίνει ότι θα τα καταφέρουμε κιόλας και ότι θα νικήσουμε το τέρας!
Πρωταγωνιστής της ταινίας είναι ο Κόλια. Ο αψύς, λεβέντης, καθαρός, ηθικός, νευρικός, καλόκαρδος Κόλια. Που του τη φέρνει τόσο ο θρήσκος εχθρός δήμαρχος όσο και ο άθεος, πραγματιστής φίλος του – με διαφορετικό τρόπο ο καθένας, αλλά του γαμάνε τη ζωή. Ο Κόλια πιστεύει ότι τελικά όλα θα πάνε καλά, έχει τη δύναμη να συγχωρεί, έχει τη δύναμη να αντιστέκεται, έχει τη δύναμη να υπερασπίζεται το δίκαιο. Φευ, θα παραδοθεί τελικά. Είναι ο Ιωνάς και ο Ιώβ ταυτόχρονα. Θα υπομείνει και θα βρεθεί μέσα στο θαλάσσιο κήτος. Δεν θα απελευθερωθεί, όμως: ο σκελετός του κήτους θα γίνει φυλακή. Γιατί οι δυνάμεις που έχει να αντιμετωπίσει – διαφθορά, κράτος, εξουσία, αστυνομία, θρησκεία – τον ξεπερνούν.
Τεράστια ταινία, με υπέροχη μουσική από τον Philip Glass, σπουδαίες ερμηνείες και μια γυναίκα πρωταγωνίστρια, την Elena Lyadova, τόσο όμορφη, τόσο θλιμμένη, τόσο γήινη, να την ερωτεύεσαι με την πρώτη ματιά. Οπωσδήποτε πρέπει να επισημάνουμε κάποια ακόμα πράγματα λιτά και όχι με λιτότητα. Πρώτον, οι Ρώσοι δεν πίνουν νερό. Πίνουν βότκα και μόνο βότκα, σε απίστευτες ποσότητες! Δεύτερον, η δικαστίνα μπορεί να κάνει ρεκόρ γρήγορας ανάγνωσης, χωρίς λάθος – την ακούς και δεν πιστεύεις τα αυτιά σου! Τρίτον, θα... αργήσει (όχι πολύ) και ο Πούτιν να μπει σε κάδρο – στόχο σκοποβολής, όπως και οι άλλοι ηγέτες της μαμάς Ρωσίας (παραδόξως, λείπει ο πατερούλης...). Και τέταρτον, ναι, οι απλοί άνθρωποι που κοιτάνε ψηλά ψάχνοντας το Θεό, βρίσκουν μόνο το ταβάνι της εκκλησίας ή μια τρύπα στον ουρανό. Τρομερή ταινία με ένα συγκλονιστικό φινάλε! Αχ βρε έρημε Κόλια, πού έμπλεξες...
Επίσης, η ελληνική wikipedia αναφέρει για το ομώνυμο βιβλίο του φιλοσόφου Τόμας Χομπς: «Το 1651 έγραψε τον Λεβιάθαν, (Leviathan or the Matter, Form and Power of a Comonwealth Ecclesiastical and Civil), το σπουδαιότερο έργο του. Ο άνθρωπος δεν έχει αγαθή φύση, υποστηρίζει ο φιλόσοφος, αλλά είναι εκ φύσεως εγωιστής και ηδονιστής. Το ότι τα ανθρώπινα κίνητρα σχηματίζονται εκ φύσεως από προσωπικό συμφέρον, θα μπορούσε να έχει καταστροφικές συνέπειες. Ανεξέλεγκτοι οι άνθρωποι, και καθοδηγούμενοι από την εσωτερική δυναμική, το πιθανότατο είναι πως θα αλληλοκαταστραφούν. Για να διατηρηθεί η κοινωνική ειρήνη, ο Χομπς δημιουργεί κάποιο τέχνασμα, τον Λεβιάθαν, το Κράτος, είτε με τη μορφή της απόλυτης μοναρχίας είτε της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Το σημαντικό στοιχείο είναι ότι αυτό το Κράτος έχει το μονοπώλιο της βίας και της απόλυτης εξουσίας. Ως ανταπόδοση προς τον άνθρωπο το Κράτος ασκεί αυτήν την απόλυτη εξουσία μόνον υπέρ της διατήρησης της κοινωνικής ειρήνης: ''Ιδού, λοιπόν, η γένεση εκείνου του μεγάλου Λεβιάθαν, ή μάλλον (για να μιλήσουμε με μεγαλύτερο σεβασμό) εκείνου του θνητού θεού, στον οποίο οφείλουμε, ύστερα από τον αθάνατο θεό, την ειρήνη και την διαφέντεψή μας''.
Ο Λεβιάθαν λοιπόν αναλαμβάνει την προστασία των πολιτών από εξωτερικούς και εσωτερικούς παράγοντες, μέσω του στρατού και της αστυνομίας. Άλλο σημαντικό καθήκον είναι επίσης η προστασία των πολιτών από τον ίδιο τον Λεβιάθαν. Από αυτήν την ιδέα πηγάζει το Σύνταγμα ως αυτοπεριορισμός της εξουσίας». Και μην ξεχνάμε και την ομώνυμη ταινία του Τζορτζ Κοσμάτος από τα 1989, όπου ο Λεβιάθαν ήταν ένα σοβιετικό υποβρύχιο που κόμιζε το κακό! Από αναφορές, μπόλικες, για να κατανοήσουμε βαθύτερα το αριστούργημα του Zvyagintsev.
Η υπόθεση: Ο Κόλια ζει σ’ ένα μικρό χωριό κοντά στη θάλασσα Μπάρεντς στη Βόρειο Ρωσία. Έχει ένα ιδιόκτητο συνεργείο αυτοκινήτων δίπλα στο σπίτι του, όπου ζει με τη νεαρή γυναίκα του, Λίλια, και τον Ρόμα, καρπό του έρωτά του από την πρώτη του σύζυγο, η οποία εγκατέλειψε τον μάταιο τούτο κόσμο. Ο Βαντίμ Σελεβγιάτ, ο διεφθαρμένος δήμαρχος της πόλης, θέλει να του πάρει την επιχείρηση, το σπίτι και τη γη. Αρχικά προσπαθεί να τον εξαγοράσει, αλλά ο Κόλια δεν αντέχει να χάσει ό,τι έχει και δεν έχει – όχι μόνο τη γη, αλλά και την ομορφιά που τον περιβάλλει από τη μέρα που γεννήθηκε. Θερμόαιμος και μαχητικός, αντιστέκεται. Μάλιστα, καλεί φίλο του δικηγόρο από τη Μόσχα για να τραβήξουν το δήμαρχο στα δικαστήρια, μπας και γλυτώσουν την περιουσία του. Ο δικηγόρος, ο Ντίμα, είναι ορθολογιστής και πιστεύει πως θα κερδίσουν. Ο θρήσκος δήμαρχος, όμως, δεν είναι διατεθειμένος να καταθέσει τα όπλα.
Η άποψή μας: Ο Zvyagintsev έσκασε σαν βόμβα στο κινηματογραφικό στερέωμα το 2003 με την πρώτη του ταινία, τον «Γυρισμό», που τρέλανε κόσμο και κοσμάκι με την πρώτη προβολή της στο φεστιβάλ Βενετίας. Τούτη εδώ είναι η τέταρτη μεγάλου μήκους ταινία του ταλαντούχου Ρώσου σε 11 χρόνια. Πολλοί είναι εκείνοι που υποστηρίζουν ότι είναι κάλπης και πως πλέον αδυνατεί να αρθεί στα υψηλά στάνταρ τα οποία είχε θέσει η πρώτη εκείνη ταινία. Εμείς διαφωνούμε. Προσωπικά, πιστεύω πως γίνεται καλύτερος με κάθε νέα του ταινία! Κι αυτό γιατί ο ερμητικά κλειστός κόσμος του «Γυρισμού» ανοίγει και μπορούν να γίνουν κοινωνοί του σινεμά του και των προβληματισμών του περισσότεροι άνθρωποι. Το δράμα της ύπαρξης βρίσκεται πάντοτε στο επίκεντρό του αλλά ένα σημάδι ωρίμανσης είναι και το ότι αφήνει να μπαίνει και το χιούμορ πλέον στα φιλμ του. Έτσι, το δράμα γίνεται ακόμα πιο ουσιαστικό, ανθρώπινο, πιστευτό. Γιατί ακόμα και στην πιο πικρή στιγμή μας, εκεί που νιώθουμε ότι θα λυγίσουμε από το βάρος των απανωτών χτυπημάτων της μοίρας, έχουμε το κουράγιο να γελάσουμε. Κάτι, βεβαίως, που δεν σημαίνει ότι θα τα καταφέρουμε κιόλας και ότι θα νικήσουμε το τέρας!
Πρωταγωνιστής της ταινίας είναι ο Κόλια. Ο αψύς, λεβέντης, καθαρός, ηθικός, νευρικός, καλόκαρδος Κόλια. Που του τη φέρνει τόσο ο θρήσκος εχθρός δήμαρχος όσο και ο άθεος, πραγματιστής φίλος του – με διαφορετικό τρόπο ο καθένας, αλλά του γαμάνε τη ζωή. Ο Κόλια πιστεύει ότι τελικά όλα θα πάνε καλά, έχει τη δύναμη να συγχωρεί, έχει τη δύναμη να αντιστέκεται, έχει τη δύναμη να υπερασπίζεται το δίκαιο. Φευ, θα παραδοθεί τελικά. Είναι ο Ιωνάς και ο Ιώβ ταυτόχρονα. Θα υπομείνει και θα βρεθεί μέσα στο θαλάσσιο κήτος. Δεν θα απελευθερωθεί, όμως: ο σκελετός του κήτους θα γίνει φυλακή. Γιατί οι δυνάμεις που έχει να αντιμετωπίσει – διαφθορά, κράτος, εξουσία, αστυνομία, θρησκεία – τον ξεπερνούν.
Τεράστια ταινία, με υπέροχη μουσική από τον Philip Glass, σπουδαίες ερμηνείες και μια γυναίκα πρωταγωνίστρια, την Elena Lyadova, τόσο όμορφη, τόσο θλιμμένη, τόσο γήινη, να την ερωτεύεσαι με την πρώτη ματιά. Οπωσδήποτε πρέπει να επισημάνουμε κάποια ακόμα πράγματα λιτά και όχι με λιτότητα. Πρώτον, οι Ρώσοι δεν πίνουν νερό. Πίνουν βότκα και μόνο βότκα, σε απίστευτες ποσότητες! Δεύτερον, η δικαστίνα μπορεί να κάνει ρεκόρ γρήγορας ανάγνωσης, χωρίς λάθος – την ακούς και δεν πιστεύεις τα αυτιά σου! Τρίτον, θα... αργήσει (όχι πολύ) και ο Πούτιν να μπει σε κάδρο – στόχο σκοποβολής, όπως και οι άλλοι ηγέτες της μαμάς Ρωσίας (παραδόξως, λείπει ο πατερούλης...). Και τέταρτον, ναι, οι απλοί άνθρωποι που κοιτάνε ψηλά ψάχνοντας το Θεό, βρίσκουν μόνο το ταβάνι της εκκλησίας ή μια τρύπα στον ουρανό. Τρομερή ταινία με ένα συγκλονιστικό φινάλε! Αχ βρε έρημε Κόλια, πού έμπλεξες...
Στις δικές μας αίθουσες? Στις 12 Φεβρουαρίου 2015 από την Seven / Spentzos
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η δική σου κριτική